محمد ذونعمت کرمانی - دانشیار بخش مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
رسول اسدی - مدرس گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

  با توجه به محدودیت منابع آب در شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک ایران، کم آبیاری یکی از راه کارهای استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی است. در این راستا به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر ویژگی های کمی آویشن باغی(Thymus vulgaris L.)، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تولید نهال شهرداری کرمان در سال زراعی ۱۳۹۵ اجرا شد. در این تحقیق، پنج تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (۱۰۰ درصد جبران کمبود رطوبتی خاک)، کم آبیاری تنظیم شده و آبیاری ناقص ریشه هر کدام در دو سطح ۷۵ و ۵۵ درصد جبران کمبود رطوبتی خاک تا حد ظرفیت زراعی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک اندام هوایی گیاه (۶/۱۶۷۰ کیلوگرم در هکتار) و شاخص سطح برگ در مراحل مختلف رشد، در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با ۷۵ درصد اعمال شده در آبیاری ناقص تفاوت معنی داری نداشت. همچنین، بیشترین تعداد شاخه زایا (۴/۶۴) و ارتفاع بوته (۴/۳۹ سانتی متر) در تیمار آبیاری کامل بدست آمد که از لحاظ آماری با سایر تیمارها تفاوت معنی داری داشت. این در حالی است که بیشترین بهره وری آب ( ۶۶/۰ کیلوگرم بر مترمکعب)، وزن تر ریشه (۵/۴ گرم)، طول ریشه (۸/۱۵ سانتی متر) و حجم ریشه (۸/۲ سانتی متر مکعب در هر بوته)، به سطح ۷۵ درصد اعمال شده در آبیاری ناقص ریشه اختصاص یافت که این امر به دلیل افزایش ریشه های ثانویه در این تیمار نسبت به سایر تیمارها بود. به طور کلی با توجه به نتایج بدست آمده می توان مطرح نمود که اعمال روش آبیاری ناقص ریشه و تامین ۷۵ درصد نیاز آبی گیاه، ضمن صرفه جویی در مصرف آب، می تواند به‎رغم اعمال تنش رطوبتی با توسعه مناسب شاخص سطح برگ و ریشه گیاه، امکان استفاده بهتر از رطوبت خاک و انرژی خورشید در فرآیند فتوسنتز را فرآهم می آورد و راهکار مناسبی برای مقابله با بحران آب، برای حرکت به سمت یک کشاورزی پایدار محسوب شود.

آبیاری قطره ای, شاخص سطح برگ, کارایی مصرف آب, کرمان, کم آبیاری