اثر تلفیق مدیریت آبیاری و تاریخ کشت بر کارآیی مصرف آب ذرت با استفاده از مدل DSSAT

در این پژوهش، پس از واسنجی و صحت­سنجی مدل گیاهی DSSAT-CERES Maize، تاثیر توامان تغییر تقویم کشت و عمق آب آبیاری بر کارآیی مصرف آب گیاه ذرت در چهار ایستگاه قراخیل، بابلسر، رامسر و نوشهر از استان مازندران تحلیل شد. بدین منظور، ابتدا مدل بر اساس داده­های بدست آمده از کشت دوساله­ی ذرت در یک تقویم کشت در شهرستان ساری، تحت سه تیمار آبیاری کامل و کم­آبیاری در دو سطح ۵۵ و ۷۵ درصد، طی فصول زراعی ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ واسنجی و صحت­سنجی شد. سپس، توابع آب-محصول برای تاریخ های کشت منتخب در حدفاصل ۲۱ فروردین تا ۸ تیر برای چهار شهرستان منتخب تعیین شد. پس از آن، عمق بهینه­ی آبیاری با هدف جلوگیری از کاهش معنی­دار عملکرد محصول به دست آمد. بر اساس شاخص­های ارزیابی منتخب، مدل از دقت کافی در شبیه­سازی پارامترهای شاخص سطح برگ، تاریخ­های مورفولوژیکی مهم، ماده خشک کل، عملکرد دانه ذرت و کل جذب نیتروژن به وسیله­ی گیاه برخوردار بود. به استثنای شهرستان قراخیل و صرف­نظر از نوع تیمار آبیاری، تعویق کشت، با کاهش طول دوره­ی رشد گیاه، عمق بهینه­ی آبیاری را ۱۴ تا ۷۵ درصد کاهش می­دهد. بر مبنای میانگین ۳۰ ساله­ی داه­های هواشناسی، کم­ترین عمق بهینه­ی آبیاری در شهرستان­های بابلسر، نوشهر و رامسر به ترتیب ۳۶۶، ۲۰۰ و ۱۲۲ میلی­متر بوده که به ترتیب، تحت تاریخ­های کشت ۱۹ خرداد، ۸ تیر و ۸ تیر بدست می­آید. این در حالی است که اختلاف بین عمق بهینه­ی آبیاری بین تیمارهای کم­آبیاری با آبیاری کامل در کشت­های زودهنگام بیش­تر بود. بر اساس نتایج، مدیریت عمق آب آبیاری و تعدیل تاریخ کشت منتج به ۶/۱ تا ۸/۲۲ درصد صرفه­جویی در آب مصرفی در کشت ذرت در استان مازندران خواهد شد. با این وجود، راستی­آزمایی نتایج این پژوهش، مستلزم انجام پژوهش­های مزرعه­ای دیگر در شهرستان­های منتخب و تحت تاریخ های کشت پیشنهادی خواهد بود.

Keywords:

تقویم کشت , مدل DSSAT-CERES-Maize , عمق بهینه آبیاری , تابع آب-محصول