حمیدرضا اکبرپور - گروه حقوق، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران
باقر میرعباسی - گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
احسان کامرانی - گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

آلودگی دریایی از دیرباز به عنوان یکی از الویت­ ها و اهداف سطح بالای سازمان بین­­ المللی دریانوردی (ایمو) مطرح بوده است. در این میان آلودگی ناشی از دفع ضایعات به عنوان یکی از مهم ­ترین مباحث مطروحه توسط ایمو مورد توجه بوده است. این پژوهش در پی بررسی عملکرد ایمو به عنوان سازمان صلاحیت ­دار در این زمینه است. به طور کلی ایمو با ایجاد تغییر در ساختار و متناسب­ سازی آن با اهداف مصرح در اساسنامه خود، زمینه را برای مقابله با انواع آلودگی دریایی مهیا نموده است. تاسیس کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی و سپس تاسیس کمیته فرعی آلودگی­ های دریایی و مقابله با آن به وضوح بر تاکید ویژه ایمو برای مقابله با انواع آلودگی به ویژه آلودگی ناشی از دفع ضایعات اشاره دارد. علاوه بر این تدوین و تصویب کنوانسیون اختصاصی پیشگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع ضایعات و سایر مواد (کنوانسیون لندن) و پروتکل آن، به تمرکز بر مبارزه با این نوع آلودگی کمک فراوانی نموده است. این کنوانسیون و پروتکل آن با اجرای برنامه های نظارتی، کنترل تخلیه ضایعات را مدیریت می­ نماید. هم چنین این کنوانسیون در ابتدا دفع ضایعات از نوع خاصی را هدف قرار داد و سپس به تدریج این رژیم را محدودتر نمود. این مساله سبب شد تا محیط زیست دریایی و سایر منافع حاصل از دریا از جمله منافع اقتصادی دریایی بیش از پیش محافظت شود. در مجموع کنوانسیون لندن و پروتکل آن باعث شد که آلودگی ناشی از دفع ضایعات در مرکز توجه جامعه دریایی قرار گیرد و ابزار حقوقی مناسب در جهت کنترل و پیشگیری این نوع آلودگی فراهم شود.

سازمان بین المللی دریانوردی, کنوانسیون لندن, کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی, کنوانسیون حقوق دریاها, پروتکل لندن