داود واثقی خوندابی - پسادکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.نویسنده مسئول: d.vaseqhi@gmail.com
مهدی ملک ثابت - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، یزد،ایران. mmaleksabet@yazd.ac.ir
محمدکاظم کهدویی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، یزد،ایران.

مبحث «ولی و ولایت» یکی از اساسی ترین مباحث عرفان اسلامی است. ولایت در لغت به معنای قرب، محبت، نصرت، امارت و... است؛ اما ولی در اصطلاح اهل عرفان به کسی گفته­می شود که با نابودکردن صفات بشری و فانی­شدن در حق به تولد دوباره رسیده­باشد.در این جستار که مبتنی­بر مطالعات کتابخانه­ای و به شیوه توصیفی – تحلیلی است تاثیرپذیری سلطان­ولد از شمس تبریزی در موضوع ولایت بررسی­می­شود.شمس تبریزی و سلطان­ولد، ولی را کسی می دانند که با رسیدن به مرتبه فنای الهی به صفاتی دیگر مانند «دوری از کرامت­نمایی»، «علم لدنی و موهوبی»، «انفاس حقانی» و«فراست یا اشراف بر ضمایر» مزین باشد. به اعتقادآن­ها اگرچه شناخت حقیقت وجودی اولیای الهی از شناخت خداوند دشوارتر است اما سالکان باید با شناخت دقیق از این افراد، سرسپرده آن­ها شوند و از مدعیان دروغین بپرهیزند. شمس و سلطان­ولد اولیا را به دو گروه مستوران و مشهوران تقسیم­کرده اند. در نظرگاه آن­ها، اولیای الهی اگرچه همگی نوری واحدند اما هر کدام به اندازه قرب خود از تابش حسن الهی برخوردار­می شوند که در این میان مرتبه «مطلوبان یا معشوقان» از مرتبه «طالبان یا عاشقان» بالاتر است. علاوه­براین، قطب شاه اولیا محسوب­می شود و در حقیقت هدف غایی از آفرینش جهان است.       

طریقه مولویه, شمس تبریزی, سلطان ولد, ولی و ولایت