عبدالمجید خورشیدیان - استادیار دانشکده عمران، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

یکی از نیازهای برنامه های بازسازی پس از سوانح کاهش هزینه و مدت زمان تامین مسکن است؛ اما غالبا راهکارهای متخصصان و برنامه ریزان بازسازی برای برآورده کردن انتظارات بهره برداران و نیز توجه کافی به نیازهای خانوارهای کم درآمد با شکست مواجه می شوند. ایشان سعی دارند با استانداردسازی، همسان سازی (تیپ سازی)، و تولید انبوه مسکن به این هدف دست یابند، درحالی که شناخت و بررسی راهکارهای تامین مسکن ارزان در محلات کم درآمد شهری (ازجمله ساخت وساز غیررسمی و خودجوش) می تواند اطلاعات مهمی در زمینه نحوه مواجهه خانوارهای کم درآمد به منظور تامین نیازهای اسکان با منابع محدود در اختیار بگذارد.در تحقیق حاضر، با هدف عرضه الگوهای ارتقای توان پذیری بازسازی مسکن، به مطالعه پنج نمونه موردی در منطقه ۳ در شهر ساری پرداخته شده است. انتخاب نمونه ها از طریق نمونه گیری هدفمند و جمع آوری داده ها از طریق مشاهده مشارکتی و تحلیل داده ها، با استفاده از تحلیل مضمون صورت گرفته است. نتایج حاصل از مطالعات میدانی پس از کشف، تفسیر، و ساختاربندی، از طریق دریافت نظرات متخصصان، طی دو مرحله اعتبارسنجی و اولویت بندی گردیده و نهایتا در تدوین الگوهای تامین مسکن توان پذیر در منطقه ۳ شهر ساری استفاده شده است.بنابر نتایج تحقیق، علی رغم تفاوت های اجتماعی در پنج محله مورد مطالعه، ویژگی های مشترکی در فرایند تامین مسکن وجود دارند که با فرایند رسمی ساخت وساز متفاوت هستند. از مجموع بررسی ها ۱۳ الگوی مشترک استخراج شده است که بسیاری از آن ها در بازسازی مسکن پس از سانحه نادیده انگاشته می شوند. درحالی که در بازسازی مسکن عموما از فرایند رسمی ساخت وساز تبعیت می شود و از طریق استانداردسازی و تولید انبوه به کاهش هزینه ها می انجامد و می تواند با استفاده از الگوهایی چون مشارکت اهالی، تکامل تدریجی، و بهره گیری از مصالح بازیافتی و قابل استفاده به توان پذیری بازسازی مسکن کمک کند.

ساخت وساز غیررسمی, مسکن توان پذیر, بازسازی پس از سانحه, الگوهای خودجوش تامین مسکن