علی اسودی - دانشگاه خوارزمی
سمیه مدیری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه خوارزمی

چکیدهزبان­شناسی شناختی یکی از جدیدترین مقوله­های زبان­شناسی است که میان زبان و اندیشه، ارتباط برقرار کرده و شامل نظریه­های مختلفی از جمله: استعاره مفهومی، طرحواره­های تصویری و ... است. نظریه طرحواره­های تصویری، روش­هایی را که معنا و ادراک، از آن ناشی شده و مربوط به تجربه بدنی ما هستند، بررسی می­کند. در طرحواره تصویری، تجربیات حسی بر ساختارهای مفهومی، نگاشت می­شوند و با بهره­گیری از آن­ها می­توان درباره حوزه­های انتزاعی صحبت کرد. هدف از جستار حاضر، بررسی دلالت طرحواره­های تصویری قرآن کریم با بهره­گیری از روش توصیفی-تحلیلی است. بدین منظور، با استفاده از نظریه جانسون، طرحواره­های تصویری سوره صافات، مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که بیشترین بسامد، مربوط به طرحواره قدرتی (۵۳%) بوده ­است و بسامد طرحواره حرکتی (۲۴%) و طرحواره حجمی (۲۳%) تقریبا یکسان هستند. این امر با هدف سوره نیز که پیرامون جهان آخرت و انذار بندگان است، متناسب می­باشد. همچنین بیشترین بسامد حروف اضافه را در طرحواره حجمی، حرف "فی" با ۱۵ بار تکرار و در طرحواره حرکتی، حرف "الی" با ۹ بار تکرار به خود اختصاص داده و این طرحواره­ها جهت درک بهتر مفاهیمی غیر تجربی، همچون: بهشت، جهنم، کفر، ایمان، ثواب و عقاب، قدرت و اراده خداوند و ...  ایجاد شده­اند.

زبان شناسی شناختی, طرحواره تصویری, نظریه جانسون, قرآن کریم, سوره صافات