علیرضا بیاتانی - کارشناس ارشد اکوتوریسم؛ دانشگاه علم و فرهنگ

گسترش فیزیکی نابسامان و بی رویه شهرها یکی از مشکلات شهر و شهرنشینی است؛ زیرا طی فرایندی مداوم، محدوده های فیزیکی و فضاهای کالبدی شهر در جهت عمودی و افقی به لحاظ کمی و کیفی رشد می کند و اگر این روند سریع و بی برنامه باشد به ترکیبی نامتناسب از فضاهای شهری تبدیل می شود. جریان توسعه شهری در ایران طی ۳۰ سال گذشته باعث شده جمعیت شهرنشین دو برابر شود که سرعت آن از ظرفیت و توانایی دولت و شهرداری ها در فراهم کردن زیرساخت ها، ارائه خدمات و ایجاد اشتغال شهری به شدت پیشی گرفته است. هشت شهر بزرگ کشور مثل تهران، اصفهان، شیراز، زاهدان، یزد، مشهد، اراک، اهواز و... که نام کلانشهر را یدک می کشند دارای حاشیه هایی هستند که از گاهی از خود شهر بزرگ ترند و این بزرگترین گرفتاری شهرنشینی است که حذف شدنی نیست و باید ساماندهی شود. مناطق حاشیه نشین یا سکونتگاههای غیر رسمی در جوامع بشری دارای ابعاد و جوانب مثبت و منفی بسیاری می باشند و شناخت این پدیده و آگاهی از شرایط و جو حاکم بر آنها، قابلیت برنامه ریزی برایاین گونه مناطق را بیشتر ساخته تا زمینه های حذف فرسودگی، بی عدالتی و گسست از سایر مناطق شهر را فراهم آورد و به تبع آن با به کارگیری مجموعه ای از برنامه ریزی های اصولی و راهبردی بتوانیم رشد وتوسعه پایدار را در شهر معنا ببخشیم.این پژوهش می کوشد تا با نگرشی بر تجارب صورت گرفته در برخی کشورهای جهان در امر ساماندهی سکونتگاههای غیر رسمی و چگونگی مداخله آنها در این مناطق ،معیارهایی جهت استفاده و حل معضل در مناطق حاشیه نشین شهری، که رو به فزونی می باشند استخراج نماید. در نتیجه می توان گفت حاشیه نشینی و آسیب های اجتماعی ناشی از آن به عنوان بزرگترین معضل در کلان شهرها شناخته می شوند که مشکلات اجتماعی و اقتصادی فراوانی را به دنبال دارند. از این رو ارایه خدمات بهداشتی به حاشیه نشینان، یکپارچگی، توانمندسازی و بهسازی کانون های حاشیه ای جز با همکاری همه جانبه مسوولان، مشارکت بخش خصوصی و تشکل های مردم نهاد و الزام و عزم همگانی مسیر نیست.

شهرداری، ناهنجاری های شهری، حاشیه نشینی، ساماندهی