مطالعه مورفولوژیکی و مولکولی عامل بیماری لکه برگی و خال سیاه گندم Dilophospora alopecuri در استان گلستان

عامل بیماری لکه برگی و سیاه شدن خوشه گندم ((Dilophospora alopecuri است که در استانهای شمالی کشور به ویژه استان گلستان به همراه نماتد گال گندم ((Anguina tritici خسارت قابل توجهی وارد میکند و نماتد ناقل آن محسوب می شود. جهت تعیین میزان درصد وقوع و شدت بیماری در طی سال های زراعی ۹۷ و ۹۸، تعداد ۴۲ نمونه آلوده به بیماری از ۷ شهرستان استان گلستان نمونه برداری به عمل آمد. از کشت نمونههای دارای علائم بیماری خال سیاه روی محیط کشت PDA جدایههای قارچی جدا و خالص شدند. جدایهها مورد مطالعه ریخت شناسی و مولکولی قرار گرفتند. در این تحقیق نقشه پراکنش بیماری با استفاده از نرم افزار ArcGIS۱۰.۲ تهیه شد. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین شدت بیماری و درصد وقوع بیماری از ۷ شهرستان در دو سال به ترتیب، کلاله با ۶۵/۲ و ۹/۲ درصد بود و کمترین میزان بر اساس آنالیز آماری مربوط به شهرستان بندر ترکمن به ترتیب ۳/۱ و ۶۵/۱ درصد اندازه گیری شد. نتایج بررسی های ریخت شناسی نشان داد که جدایهها در برخی ویژگیها نظیر تعداد دیواره، تعداد زوائد اسپور و اندازه پیکنیدیوم و سرعت رشد جدایهها متفاوت بودند. میانگین طول اسپور ۱× ۸-۴ میکرومتر اندازه گیری شد. در بررسی مولکولی، توالی ناحیه فاصله ساز ریبوزومی (ITS) مشخص شدکه جدایههای استان با هم شباهت ۱۰۰ درصدی داشتند ولی با قارچ D. alopecuri MH۸۵۹۱۴۲.۱ ثبت شده در پایگاه NCBI در این ناحیه تفاوت ژنتیکی مختصری نشان دادند. این مطالعه اولین بررسی از خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی، وضعیت پراکنش و شدت بیماری قارچ عامل بیماری خال سیاه گندم در استان گلستان، یکی از قطبهای تولید گندم کشور است.

Keywords:

پراکنش , شدت بیماری , نماتد گال گندم , ITS-rDNA