ساناز بهمن پور - دانشگاه پیام نور، میاندوآب
صمد عابدی - دانشگاه پیام نور، ملکان استادیار رشته علوم تربیتی دانشگاه پیام نور تهران ایران

هدف این پژوهش بررسی تفکر انتقاد و انتقادپذیری در آموزه های اسلامی و نقش تربیتی آن در تعلیم و تربیت نوجوانان است. روش تحقیق در پژوهش کنونی، توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای است . انتقاد و انتقادپذیری در جامعه اسلامی از جایگاه ویژهای برخوردار است. انتقاد صحیح موجب شناخت نقاط قوت و ضعف میشود و از این طریق به پیشرفت و اصلاح امور می انجامد. برای اینکه هدف اصلی نقد که تکامل و اصلاح فرد و جامعه است و مورد تاکید دین اسلام نیز میباشد، محق۶ق شود، لازم است نقد مبتنی بر اصول و روشهای صحیح انجام شود. بهترین راه برای دست یافتن به اصول و روشهای صحیح نقد که مورد پذیرش دین اسلام نیز باشد، استفاده از متون دینی یعنی قرآن مجید و کلام معصومان (ع)، است. قرآن مهمترین توصیه ها را در مورد داشتن تفکر انتقادی به انسانها دارد. تقلید کورکورانه و بدون پشتوانه عقلی و منطقی بارها در قرآن مورد تقبیح واقع شده است. اصول انتقاد در اسلام عبارتنداز: صلاحیت معنوی، نیت، حقیقت جویی و حقیقت گویی، انصاف و عدالت، رعایت ادب در گفتار و حفظ شخصیت مخاطب، دلسوزی و خیرخواهی، مخفیانه و خصوصی بودن، هدف نقد؛ هدایت، خیرخواهی و اصلاح، نقد باید همراه با علم و اشراف به موضوع باشد، نداشتن سوءنیت و قصد تخریب، داشتن علم، داشتن اهلیت، سازنده بودن، رعایت حرمت، پرهیز از غیبت، پرهیز از تهمت، موقعیت شناسی، روش صحیح در بیان . روش های انتقاد در اسلام شامل انتقاد از خود، اخلاص، شناختن و انتقاد کردن، پرهیز از شتابزدگی، انتقاد با عمل نیک همراه باشد، انتقاد، سالم و اصلاحگرانه باشد، زمان و مکان در نقد رعایت شود، نقد صمیمی و خصوصی باشد، انتقاد خیرخواهانه باشد، آگاهی و شناخت ناقد،می شود.

تفکر انتقاد، انتقادپذیری، آموزه های اسلامی، نقش تربیتی، تعلیم و تربیت، نوجوانان.