احسان کرمی شهریار - دانشجوی دکتری تخصصی فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
ایمان امینی - استادیار گروه اخلاق و احکام اسلامی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران

تعلیم و تربیت و توجه به اهداف، اصول و روشهای آن از اساسی ترین فعالیتهای بشری است که همواره ذیل مسائل فلسفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه مقایسه ای آرای تربیتی امام خمینی (ره) و جان دیویی است. این تحقیق کیفی و از نوع بررسی تطبیقی مقایسه ای است. روش پژوهش تحلیلی استنتاجی و ابزار پژوهش نیز فیش برداری کتابخانه ای بوده است. یافته ها و نتایج پژوهش حاکیست مهمترین تفاوتهای این دو فیلسوف در زمینه تربیت با توجه به تفاوت در جهانبینی دو اندیشمند، منشا الهی رویکرد امام خمینی (ره) و معیار قرار دادن جهانبینی مادیگرایی دیویی هدف جان دیویی از تربیت معطوف به سعادت دنیوی و جامعه دموکراتیک است؛ اما امام (ره) قرب الهی را هدف غایی و رسیدن به خودشناسی و عدالت اجتماعی را اهداف واسطی تعلیم و تربیت میداند. این تفاوت در جهان بینی در اصول و روشهای تربیتی این دو اندیشمند نیز اثرگذاشته است. در زمینه اصول نقاط اشتراکی برای دو اندیشمند وجود دارد که میتوان اصلهای آزادی و تداوم و پیوستگی تربیت را برشمرد که بین هر دو نفر اتفاق نظر وجود دارد. همچنین دیگر اختلاف نظر این دو متفکر میتوان به این اشاره کرد که دیویی معتقد به اصل همراهی علم و عمل است درحالی که امام (ره) بر تقدم تزکیه بر تعلیم به عنوان اصلی مهم در تعلیم و تربیت اشاره دارد. دیویی عمل به علم را راه رسیدن به هدف تربیت میداند در حالی که امام (ره) علم بدون تزکیه و تربیت را منشا و سرآغاز بسیاری از خطرها و انحرافات میداند. در زمینه روشها تنها اشتراک دو نفر در روش تشویق و تنبیه است که آن هم تفاوت هایی با هم دارد که در متن به آن پرداخته شد.

امام خمینی (ره)، جان دیویی، تعلیم و تربیت، حکمت متعالیه