فاطمه نایب لویی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه
رضا دادمهر - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه
عیسی جهانگیر - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه ارومیه

در پهنه دشت های کشور شبکه های آبیاری و زهکشی فراوانی وجود دارد که کاربرد این شبکه ها به طور مستقیم بر منابع آب زیرزمینی آنها اثر می گذارد. در تحقیق حاضر، شبکه آبیاری و زهکشی خوی جهت بررسی تاثیر افزایش راندمان آبیاری بر میزان تبخیر از منابع آب زیرزمینی دشت انتخاب گردید. تغییرات منابع آب زیرزمینی دشت تحت تاثیر شبکه آبیاری و زهکشی موجود و شبکه های آبیاری و زهکشی که در برنامه ریزی مدیران آب وجود خواهد داشت شبیه سازی شد. این شبیه سازی با لحاظ محدوده فعال شبکه آبیاری و زهکشی به عنوان یک منطقه تغذیه در گستره دشت، با استفاده از بسته های گوناگون کد کامپیوتری Modflow، صورت پذیرفت و تأثیر افزایش راندمان آبیاری در شبکه بر منابع آب زیرزمینی مورد بررسی قرار گرفت. واسنجی و صحت سنجی مدل برای دو دوره آبی در سال های 74-1374 و 85-1384، بیانگر رفتار هماهنگ بارهای هیدرولیکی شبیه سازی شده با مشاهداتی در محل چاه های مشاهداتی می باشد. پس از حصول بیلان آبی برای مدل صحت سنجی شده، سناریو های افزایش راندمان در گستره دشت برای مرحله پیش بینی به اجراء در آمد. در اثر افزایش راندمان آبیاری از 10 تا 60 درصد در سطح شبکه آبیاری و زهکشی خوی و افت سطح ایستایی در اثر آن، به ترتیب تبخیر تعرق تا عمق موثر 2 متر به میزان 0/31 تا 1/60 درصد کاهش یافت. اعمال این سناریو ها و بررسی اثرات آنها بر نوسانات سطح استابی، به مدیریت علمی و عملی شبکه آبیاری و زهکشی خوی کمک می کند. برنامه ریزان و بهره برداران از شبکه می توانند با استفاده از این نتایج به اثرات احتمالی واقف شوند و برنامه های اجرایی درست و منطقی را در رابطه با کاربرد روش های نوین آبیاری اتخاذ کنند

منابع آب زیرزمینی، Modflow، راندمان آبیاری شبکه، شبکه آبیاری و زهکشی، تبخیر و تعرق