مصطفی زمرشیدی - پزشک عمومی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
نیره قمیان - استاد گروه زنان و مامایی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
مجید خادم رضائیان - استادیار گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: بر اساس اهداف توسعه هزاره، میزان مرگ و میر مادری می بایست تا سال ۲۰۳۰ به میزان دو سوم آن در سال ۲۰۱۰ کاهش داده شود (در ایران کمتر از ۱۰ در یکصد هزار تولد زنده). با توجه به لزوم شناخت عوامل موثر در بروز مرگ و نجات مادران نزدیک به مرگ، مطالعه حاضر با هدف بررسی نسبت پیامد شدید مادری و عوامل مرتبط با آن انجام شد. روش کار: این مطالعه مقطعی در سال ۹۹-۱۳۹۸ در یک بیمارستان دانشگاهی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد. زنان باردار و زنانی که در ۴۲ روز اول پس از زایمان (دوره نفاس) دچار عارضه شدید شده که مادر را تا پای مرگ برده، ولی از آن موربیدیتی یا عارضه نجات یافته اند و مواردی که منجر به مرگ مادر شدند، به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. با استفاده از چک لیست تهیه شده توسط وزارت بهداشت، اطلاعات دموگرافیک، عوامل خطر، عوارض بارداری، نتیجه عوارض، استفاده از مداخلات حیاتی و بستری در ICU و سرانجام بارداری و مادر از پرونده بیمار استخراج گردید. یافته ها: در کل یک سال، نسبت پیامد شدید مادری ۲۶/۵۰ در ۱۰۰۰ تولد زنده و نسبت مادران نزدیک به مرگ ۶۰/۴۵ در ۱۰۰۰ تولد زنده بود. شایع ترین عوامل خطر فشارخون بالا (۲۲%) و خونریزی در بارداری فعلی (۱۹%)، شایع ترین عارضه تهدیدکننده زندگی خونریزی شدید حین بارداری و پست پارتوم (۳۲%) و پره اکلامپسی شدید (۲۲%) بود. شایع ترین مداخله بحرانی مورد استفاده پذیرش در ICU (۶۲%) و سپس استفاده از خون و فرآورده های آن (۳۷%) بود. شایع ترین نارسایی ارگان اختلال تنفسی (۲۹%) و اختلال خونی انعقادی (۲۰%) بود. شایع ترین علت مرگ کووید-۱۹ (۳۰%) بود. نتیجه گیری: فشارخون و خونریزی، مهم ترین عوامل خطر طی بارداری و همچنین مهم ترین عارضه تهدیدکننده زندگی در موارد نزدیک به مرگ مادر بودند. با اقدامات پیشگیری و درمانی مناسب و آموزش مادران و تیم پزشکی می توان از مرگ و میر این عوارض کاست.

تولد زنده, مادران نزدیک به مرگ, مرگ و میر مادری, ناخوشی مادری