حجت اله سعادت فر - عضو هیات علمی دانشکده هنر، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران.

تقابل ­های دوگانه از اساسی­ ترین مفاهیم ساختارگرایی است. کارکرد ذهن انسان به­ گونه ­ای است که برای درک پدیده­ ها، هر مجموعه­ ای را در قطب­ های متقابل دوگانه ­ای دسته ­بندی می­ کند و این کنش ذهنی در نهایت منجر به ساخت تقابل ­های دوگانه­ ای چون، زن و مرد، بالا و پایین، چپ و­ راست، تیره و روشن و... می­ شود. از این منظر، در نقاشی­ ها نیز این تقابل­ ها جهت تقویت سویه­ های بنیادین تصویر عمل می ­کند. بر این اساس، هدف از این پژوهش آن است که، با روشی تحلیلی و تطبیقی و از طریق بررسی ساختاری نقاشی ­های ادگار دگا و کشف تقابل­ های دوگانه و تمهیدات تجسمی که در زیرساخت انتزاعی آثار او نهفته است خوانش­ های مشخص ­تری را از روابط تصویری حاکم بر نقاشی­ های او دریافت کرد؛ و به این پرسش پاسخ داد که: آیا می ­توان بر پایه این تقابل­ های دوگانه، یک نظام تصویری مشخص را در آثاری که صرفا بر پایه روابط بین زن و مرد و تضاد نشانه ­شناسانه جنسیتی استوار است، معرفی کرد؟ مقایسه و تطبیق این مجموعه آثار دگا نشان داد، در بطن انتزاع ساختاری این نقاشی­ ها، تقابل­های دوگانه مشترکی وجود دارد که می­ توان از آن­ها به­ عنوان یک الگوی بصری ثابت در بازنمایی روابط زن و مرد و تنش بیانی موضوع مورد نظر نام برد.

ادگار دگا, تقابل دوگانه, زن و مرد, ساختارگرایی