امین رضا جمشیدی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
منصور بهروزی لار - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
یحیی رضایی نژاد - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

ایران منطقه ای نیمه گرمسیری و کم آب است. استحصال آب از چاه بسیار گران بوده و قیمت تولید محصول را افزایش می دهد. هرگونه کوشش برای بالا بردن بازده آبیاری، کمکی در جهت کاهش قیمت تولید است. علاوه بر این لزوم افزایش بازده استفاده از آب در کشاورزی، اصلاح الگوی مصرف و مدیریت آبیاری و توجه به بهره وری آب باید مد نظر قرار گیرد. بنابراین با توجه به اینکه منابع آب کشور رو به کاهش می باشد، استفاده بهینه از آب امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. افزایش بازده آبیاری یکی از راهکارهای صرفه جویی در استفاده از آب است. همچنین توسعه روز افزون سامانه های آبیاری و راهکارهای مناسب استفاده از آب در زراعتهای ردیفی و صیفی مانند چغندر قند، ذرت، سیب زمینی، گوجه فرنگی، پنبه و غیره اجتناب ناپذیر می باشد.ایجاب رواناب و هرز روی آب در سامانه های آبیاری بارانی یکی از مشکلات سامانه ها به ویژه در مناطقی که بافت خاک آنها سنگین یا تراکم خاک زیاد است می باشد. رواناب معمولاَ از آبیاری سوم به بعد شروع شده و در آبیاری اول و دوم که خاک ورزی تازه انجام شده و خاک از هم گسیخته می باشد کمتر ایجاد می شود. رواناب باعث هرز روی آب تخریب قسمتی از مزرعه که آب در آنجا جمع شده، فرسایش خاک و کاهش عملکرد مزرعه می شود. هم اکنون در بسیاری از کشورها برای صرفه جویی در مصرف آب برای گیاهان ردیفی از ماشین مرزبند جوی استفاده می کنند، که آبیاری در شیارهای مسدود شده را بوجود می آورد. اما با توجه به سیستم آبیاری نشتی در ایران ماشین نقش بند شیاری با پاره ای تغییرات نسبت به ماشین مرزبند جوی ساخته شد. در استفاده از این ماشین چاله های کوچکی در بین ردیفهای کشت ایجاد شده که برای ذخیره آب استفاده می گردد. ماشین نقش بند شیاری کاربردهای مختلفی در حفاظت آب و خاک دارد که در گذشته با سیستم های تولید دیم و اکنون با سامانه آبیاری آبی سازگاری یافته است. پیش بینی می گردد. استفاده از این ماشین، زمان نفوذ آب در خاک را به چندین برابر افزایش داده و رواناب به صفر می رسد. بنابراین با توجه به بحران آب در کشور استفاده از این روش در آبیاری مزارعی که نفوذ آب در آن ها مشکل بوده یا دارای رواناب هستند ضروری است. امید است تا کارشناسان و دانشجویان کشاورزی با بهره گیری از این شرایط و با تحقیقات پیوسته و دقیق جایگاه علمی خود را روز افزون سازند.

ماشین نقش بند، بازده آبیاری، زراعت های ردیفی، رواناب