بررسی بارش های حدی و نقش رودبادها در آن - مطالعه موردی: جنوب غرب ایران

پژوهش حاضر با هدف تبیین تاثیر رودباد بر بارش های حدی و فراگیر جنوب غرب ایران انجام شده است. به این منظور، از پایگاه های ­داده ­ای هواشناسی شامل بارش ایستگاه های هواشناسی مراکز استان ها استفاده شد. ابتدا بارش روزانه ۳۰ ساله (۲۰۱۸-۱۹۸۹) برای ۲۲ ایستگاه­ سینوپتیکی جنوب غرب ایران واقع در استان های ایلام، خوزستان، فارس، کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال و بختیاری و بوشهر از سازمان هواشناسی کشور اخذ شد. سپس ارتباط بارش ها با رودبادهای وردسپهری، فراسنج­ های ارتفاع ژئوپتانسیل درسطح ۸۵۰ و ۵۰۰  هکتوپاسکال، مولفه مداری و نصف النهاری باد تراز ۳۰۰ هکتوپاسکال، نم­ ویژه تراز۱۰۰۰هکتوپاسکال و مولفه امگا در دو سطح ۸۵۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال از پایگاه مرکز ملی پیش بینی محیطی و مرکز ملی پژوهش های جوی(ncep/ncar) ایالات متحده دریافت و نقشه فراسنج های مذکور ترسیم شد. نتایج این پژوهش نشان داد در سه روز بارشی، در هر سه رودباد مورد مطالعه، محور رودباد به صورت نصف النهاری در راستای جنوب غربی- شمال شرقی منطقه مورد مطالعه را تحت تاثیر قرارداده است. همچنین در تراز ۸۵۰ و ۵۰۰  هکتوپاسکالی چرخندی بر روی موقعیت تقریبی شرق مدیترانه واقع شده و ضلع شرقی این چرخندها بر روی جنوب غرب ایران قرار گرفته است. قرارگیری محور رودباد در جهت نصف النهاری و در راستای جنوب غربی- شمال شرقی، و واقع شدن منطقه مورد مطالعه در ضلع شرقی چرخند تشکیل شده در شرق دریای مدیترانه، سبب تشدید ناپایداری در ترازهای زیرین در منطقه مورد مطالعه شده است. مقادیر امگای منفی در تراز ۸۵۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکالی از ۰.۱۵-تا ۰.۸- پاسکال بر ثانیه، نشانگر ناپایداری شدید هوا در منطقه مورد مطالعه بوده است. در نتیجه می توان گفت عامل اصلی ناپایداری بارش های حدی فراگیر جنوب غرب کشور، رودباد و سامانه های برون حاره ای و عامل اصلی تامین رطوبت بارش های این پهنه از کشور دریاهای گرم جنوبی (دریای سرخ، دریای عمان، دریای عربی، و خلیج فارس) می باشد.

Keywords:

رودباد , جریانات رطوبتی , بارش حدی فراگیر , جنوب غرب ایران