محسن فاضلی - دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
علی اکبر احمدی افرمجانی - گروه فلسفه دانشگاه علامه

اندیشه پلورالیستی برلین، تاثیر خاص خود را در نگاه او به تاریخ نیز به خوبی ایفا کرده است. باید گفت میان همه جنبه های اندیشه او، انسجام و پیوستگی جالبی وجود دارد. از این رو نگاه به تاریخ نیز در چارچوب نگرش فراگیر پلورالیستی او باید ردیابی شود. پلورالیسم او وامدار تاثیرات عمیقی است که وی از جریان رمانتیسم به عنوان قوی ترین یا حداقل یکی از قوی ترین جریان های مخالف سنت تفکر فلسفی غربی پذیرفته است. این نوشتار سعی بر آن دارد تا سهم ایده های رمانتیک را در برداشت مفهوم تاریخ از منظر برلین روشن ساخته و تفسیری رمانتیکی از تاریخیت مد نظر او ارائه کند. از طرفی واضح است که برلین از برخی از مهم ترین ایده های روشنگری از جمله تجربه باوری روشنگری تاثیر پذیرفته است باید دید آیا تلفیق عناصراین دو جریان تعارضی در تاریخ باوری و اندیشه تاریخ نگری پلورالیستی وی ایجاد می کند یا خیر. یعنی آیا با باور به ایده های رمانتیکی او در دام نسبیت گرایی تاریخی که در نقطه مقابل تجربه گرایی واقع گرایانه روشنگری که مورد پذیرش و تاکید برلین نیز هست قرار نمی گیرد؟

تاریخ, رمانتیسم, روشنگری, نسبیت گرایی