آمایش ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و راهبردهای توسعه ی آن مطالعه ی موردی: استان سیستان و بلوچستان

مرزهای ایران به عنوان گلوگاه های ارتباطی، با دارا بودن ظرفیت­های ژئوپلیتیک فوق­العاده اقتصادی، امنیتی، دسترسی، ارتباطات منطقه ای و بین المللی واجد کارکردهای تولیدکننده­ی قدرت در کشور می باشند.  عدم توسعه یافتگی و وجود شکاف رفاهی میان شهرهای مرزی با شهرهای مرکزی که نوعی حاشیه و متن را ایجاد کرده است، بر ضرورت آمایش سرزمینی این مناطق می افزاید. در این راستا، هدف از این پژوهش، بررسی مولفه های تاثیرگذار بر شرایط ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و تاثیرات آنها بر آمایش و توسعه ی سرزمین است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و حجم نمونه ۸۵ نفر از کارشناسان و متخصصان بر اساس روش نمونه گیری تصادفی و سیستماتیک بوده و شاخص های بررسی  مولفه های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی استان، ۲۲ شاخص اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است. بر اساس نتایج حاصل از مدل تحلیل مسیر، متغیرهای ژئواکونومیک با میزان ۷۶۴/۰ دارای بیشترین تاثیرات در کاهش دوگانگی منطقه­ای و کاهش شکاف مرکز- پیرامون بوده اند؛ اما متغیرهای ژئوپلیتیک قومی­- مذهبی با میزان ۵۳۸/۰- دارای اثر منفی و کاهنده بر آمایش استان بوده است که بیشترین تاثیر آنها نیز از طریق تاثیرات مستقیم می باشد. در عین حال گسترش تنش­های قومی که همواره به علت تحریکات قدرت های فرامنطقه­ای و تحت تاثیر عوامل نزدیکی با مرز و متاثر از آن سوی مرزها است، منجر به ایجاد ناامنی در منطقه شده و این عوامل تمام فرصت های موجود در منطقه در زمینه ی توسعه ی اقتصادی را از بین می برد که در این راستا راهبردهایی جهت آمایش و توسعه ی مطلوب سرزمینی در این منطقه در متن اصلی مقاله ارائه شده است.

Keywords:

ژئوپلیتیک , ژئواکونومیک , آمایش مناطق مرزی , قومیت , استان سیستان و بلوچستان