سیده شیما پورعلی حسین
علیرضا مساح بوانی

با توجه به روند احتمالی افزایش خشکسالی در جهان در اثر تغییراقلیم، بررسی این پدیده در هر منطقه برای دوره ی آتی ضروری می نماید. در این تحقیق داده های ریزمقیاس شده ماهانه شبیه سازی شده دما و بارش استان آذربایجان شرقی در دوره ۲۰۲۲-۲۰۱۳ میلادی، توسط ۱۶ مدل AOGCM، تحت سه سناریوی انتشار A۱B, A۲, B۱  تهیه شدند. پس از بررسی شرایط (فراوانی و شدت) خشکسالی گذشته (۱۹۹۹-۱۹۵۰) در منطقه، به منظور لحاظ کردن عدم قطعیت سناریوهای انتشار، با استفاده از روش مقیاس الگو (Pattern Scaling)، داده ها برای ۴۶ سناریوی انتشار دیگر محاسبه شده، و وضعیت خشکسالی استان در دوره ی آتی با شاخص بارش استاندارد شده (SPI) بررسی گردید، و در نهایت نقشه های پهنه بندی این شاخص با به کارگیری روش کریگینگ در هر سال با در نظرگرفتن سناریوی میانه برای اقلیم منطقه، به دست آمد. نتایج نشان داد در سال ۲۰۲۱ خشکسالی بسیار زیاد در نواحی شرقی استان رخ خواهد داد و می توان این سال را خشک ترین سال دوره قلمداد کرد، بطوری که در مجموع ۳۷۵/۵۹ درصد استان دارای شرایط خشک خواهد بود. برای سال های ۲۰۱۳، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ نیز در برخی نقاط خشکسالی پیش بینی می شود، در حالی که سال ۲۰۱۹ در تمامی نقاط از شرایط نزدیک به نرمال برخوردار خواهد بود. سال ۲۰۲۰ نیز در دوره ی ده ساله مرطوب ترین سال خواهد بود، به گونه ای که این سال تنها سالی است که رطوبت بسیار زیاد را تجربه خواهد کرد. پس از ۲۰۲۰، سال ۲۰۱۴ با پوشش ۵۰ درصد استان با سطوح رطوبتی، مرطوب ترین سال خواهد بود. در کل، استان آذربایجان شرقی به جز سال های ۲۰۱۳، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱، در ۶ سال دیگر از شرایط نزدیک به نرمال و بالاتر تبعیت خواهد نمود. با پیش بینی مقادیر بارش و تعیین شرایط خشکسالی، می توان راهکارهای سازگاری با تغییر اقلیم در این خصوص را پیشنهاد نمود.

خشکسالی, تغییر اقلیم, عدم قطعیت, مقیاس الگو, SPI