حسن فایضی - مدرس دانشگاه ، کارشناس ارشد دفتر تقسیمان کشوری

از مهمترین و ضروری ترین بخش سازمان اداری کشور ،نظام سازماندهی سیاسی کشور می باشد که در قالب تقسیمات کشوری به منصه ظهور می رسد .این اصطلاح به معنی ناحیه بندی مناطق جغرافیایی یا به عبارت دیگر شناسایی مناطق و نواحی همگن طبیعی ، اجتماعی ، فرهنگی واقتصادی و سازماندهی آنها در قالب واحدهای سیاسی جهت اعمال حاکمیت سیاسی و امنیتی می باشد و بدین ترتیب واحدهای سیاسی اداری علاوه بر کارکردها ی اقتصادی ، اجتماعی و اداری ، دارای کارکرد های سیاسی نیز می باشند .که این مهم بر اساس شرایط و اقتضائات باز تعریف می گردد .نظام سیاسی و قالب آن ،نظام اداری، فضای جغرافیایی ، پیوند های عاطفی و سیاسی میان مردم و مکان ، شبکه مناسبات اجتماعی و جمعیت و پراکنش جغرافیایی آن از شاخص های تاثیر گذار در فرایند تقسیمات کشوری به شمار می آید .در ایران در اعصار گذشته به دلیل ساختار سیاسی حکومت همواره نحوه دریافت مالیات ، دفاع از مرز های در مقابل حملات احتمالی قدرت های اجنبی ، مسائل قومی ،فرهنگی و نظامی به منظور کنترل بیشتر دولت از طریق نمایندگان عالی دولت در بخش ها ، شهرستان ها و استانها بر رفتار خوانین و ایالات مختلف کشور بر نحوه آرایش سیاسی موثر بوده اند . اما امروزه این مهم به دلیل عوامل سیاسی و جایگاه مردم و نهاد شورا در قانون اساسی ، دیگر از کارکرد کمتری برخوردار است و می طلبد با بررسی و تعمق بیشتر نظام تقسیماتی باز تعریف گردد .بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که چه تعریفی از سطح تقسیمات کشوری باید صورت گیرد تا این نظام سیاسی تقسیمات کشوری جایگاه خود را در یابد .روش تحقیق این پژوهش تحلیلی توصیفی بوده که با استفاده از منابع کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک صورت گرفته است .

سازماندهی سیاسی فضا ، ناحیه بندی ، مقایسه تطبیقی،سطوح تقسیماتی ،الگو برداری