متدولوژی ارزیابی ریسک سیلاب در پایین‌دست سدها با استفاده از منحنی‌های عمق آب- خسارت

امروزه ایجاد سازه‌هایی نظیر سدها باعث ایجاد نوعی اطمینان در کنترل سیلاب و توسعه مراکز جمعیتی در پایین‌دست آن می‌شود، اما باید توجه داشت که سیلاب‌های ناشی از شکست سد و سیلاب‌های حدی خروجی از سرریزهای آنها، می‌تواند خسارات شدیدی را به نواحی پایین‌دست وارد نماید. ناگهانی بودن و شدت بالای این دسته سیلاب‌ها، ایجاد نگرشی نوین مبنی بر استفاده از روش‌های غیرسازه‌ای را در کنترل سیل به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است. بدین ترتیب، با توجه به تعدد سدهای در دست ساخت و یا بهره‌‌برداری، ارایه یک برنامه اجرایی مدیریت بحران ناشی از سیلاب‌های مصنوعی در حالت‌های حدی می‌تواند باعث کنترل خسارات و تلفات جانی در مواقع بحرانی گردد. در این راستا، تهیه دستورالعمل اقدام در شرایط اضطراری (EAP) به عنوان یک گام اساسی برای مدیریت در شرایط بحران شناخته می‌شود. یکی از اجزای مهم این برنامه، انجام تحلیل‌های لازم برای پیش‌بینی ریسک سیلاب می‌باشد. در این مقاله، به ارائه متدولوژی برای ارزیابی و تحلیل ریسک ناشی از سیلاب‌های طبیعی و مصنوعی در پایین‌دست سدها و استخراج منحنی‌های شکنندگی مورد نیاز پرداخته شده است. در روش‌های متداول، از منحنی‌های استخراج شده توسط محققین قبلی در کشورهای مختلف و یا از منحنی‌های فرضی استفاده می‌شود که با توجه به عدم قطعیت بالای سازگاری این منحنی‌ها با منطقه مورد مطالعه، نتایج قابلیت اطمینان پایینی دارند. در این مطالعه، منحنی‌‌های عمق آب- خسارت برای کاربری‌های مختلف در پایین‌دست سد شهر بیجار در استان گیلان تهیه و بومی‌سازی شده‌اند که مبنای آنالیز خسارات محتمل در این محدوده می‌باشد و پیشنهاد می‌شود بمنظور ارزیابی خسارت در هر مطالعه موردی، از منحنی‌‌های شکنندگی تهیه شده برای آن منطقه، استفاده شود.

Keywords:

مدیریت ریسک سیلاب , مدیریت بحران , منحنی‌های عمق آب- خسارت , سد شهر بیجار