طاهره بشیری - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، قزوین، ایران
سیدامراله حسینی - استادیار دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، قزوین، ایران

با وجود اینکه در ثبوت خیار غبن برای بیع، بین علما اجماع وجود دارد، ولی درخصوص ثبوت خیار غبن برای مطلق معاوضات اختلاف شده است. مشهور فقها نظیر علامه حلی، شهید ثانی، محقق حلی، محقق یزدی و... قائل بر ثبوت خیار غبن برای مطلق معاوضات شدهاند و درمقابل، معدودی از فقها نظیر صاحب جواهر، قائل بر عدم ثبوت آن برای سایر معاوضات شدهاند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی،- پس از بررسی دیدگاه فقها و حقوقدانان ارزیابی ادله ایشان، چنین ارزیابی نموده است که استدلال علمای مخالف ثبوت خیار غبن برای مطلق معاوضات، ناتمام بوده و دیدگاه مشهور فقها، به صواب نزدیکتر است؛ زیرا اگرچه دلیل خاص مبنی بر ثبوت خیار غبن برای مطلق معاوضات وجود ندارد، ولی حدیث لاضرر به اطلاق خود، شامل این نوع خیار هم میشود. براساس همین دلیل، مدعای مخالفین، که قائل بر قیاس در حکم مساله شدهاند رد میشود زیرا چنین حکمی، بهمنزله عدم اعتبار قائل شدن برای قواعد مسلم فقهی از جمله قاعده لاضرر میباشد و حال آنکه صدور حکم شرعی با استناد به قواعد فقهی، نزد امامیه،امری مسلم و قطعی میباشد.

خیار غبن، معاوضات، بیع، لاضرر، قیاس.