سحر ناجی الهایی - فوق لیسانس، حقوق، دانشگاه آزاد تهران واحد بروجرد علوم و تحقیقات

یکی از مهمترین عقود معین در معاملات و تبادلات بازرگانی عقد رهن است که به موجب آن بدهکار مالی را برای وثیقه به دائن می دهد. بررسی اجمالی آثار فقهاء و حقوقدانان و آرای دیوان عالی کشور در زمینه عقد رهن و تصرفات حقوقی راهن و مرتهن در عین مرهونه، بیانگر اهمیت این عقد در معاملات تجاری می باشد. شناخت آثاری که عقد رهن نسبت به متعاملین دارد ما را در حل منازعات و معضلات حقوقی کمک می کند. از جمله آثار عقد رهن نسبت به راهن این است که چون عقد رهن زایل کننده ملکیت راهن بر عین نیست، وی هنوز مالک عین و منافع بوده حق انتفاع از آن را دارد. از دیگر حقوق وی، حق تصرف است که یا به صورت ناقله و استیفایی است که در صورت عدم تنافی با حقوق مرتهن صحیح و نافذ است و یا به صورت اصلاحی که در هر حال به علت نافع بودن نافذ می باشد. عقد رهن نسبت به مرتهن نیز دارای آثاری بوده و برای وی حق عینی نسبت به رهینه ایجاد می کند. مرتهن دارای حق حبس، حق تقدم بر سایر غرماء و حق تعقیب می باشد ولی باید از تصرف در عین و منافع آن بدون اذن احتراز نماید. در صورتی که مرتهن در آن تصرف کند. این یک معامله فضولی و مشمول ماده ۲۴۷ ق. م می باشد ولی اگر از آن انتفاع کند در صورتی که خارج از اذن راهن باشد « تعدی« محسوب شده و در حکم غاصب قرار می گیرد .

عقد، رهن، وثایق، تضمینات