مریم یاغی زهی - دانشگاه سیستان و بلوچستان
زهره جوزی - دانشگاه سیستان و بلوچستان

  صخره نگاره ها از منظر مطالعات باستان شناختی، تاریخی، هنر و مطالعات انسان شناسی حائز اهمیت فراوانی بوده و بررسی آن-ها می تواند در بازشناخت فرهنگ جوامع گذشته مفید واقع گردد. سیستان و بلوچستان از جمله مناطق غنی در رابطه با این دسته از آثار بوده که حضور مجموعه هایی همچون نقوش صخره ای قصرقند، بندیک، گورگتان و سنگ نگاره های میل خاش، نشان از پیشینه فرهنگی و تاریخی کهن و پرفروغ این منطقه را دارد. این پژوهش که مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی-های میدانی و به شیوه توصیفی - تحلیلی و تاریخی بوده، به مطالعه نقوش صخره ای گورگتان نیکشهر پرداخته و ضمن معرفی، تحلیل و تاریخ گذاری این مجموعه، به مقایسه و تطبیق صخره نگاره های آن با نقوش صخره ای موجود در دره بندیک سراوان می پردازد. این که نقوش صخره ای گورگتان از نظر تکنیک و گونه شناسی شامل کدام ها و به چه دورانی تعلق دارند و وجوه مشترک این آثار با صخره نگاره های بندیک چیست؛ از مهمترین سوالات و اهداف مطرح شده در این پژوهش هستند. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که صخره نگاره های گورگتان شامل انواع نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی، هندسی و نمادین بوده؛ این آثار از منظر نوع نقوش و شمایل نگاری و همچنین از نظر فن ایجاد نقوش و صحنه های موضوعی قابل مقایسه با نگاره های بندیک است. این ویژگی های مشترک، نشان از تعلق هر دو آثار به مردمانی با فرهنگ های یکسان و مشابه بوده و این را می رساند که حداقل بخشی از نقوش هر دو مجموعه، در یک بازه زمانی مشترک و مشابه ایجاد گشته اند.واژه های کلیدی: سنگ نگاره، بلوچستان، گورگتان (نیکشهر)، بندیک (سراوان)، هنر صخره ای

نقوش صخره ای, گورگتان, بندیک, گونه شناسی, شمایل نگاری