رضا اردو - گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه تهران
روزبه زرین کوب - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران

ارتباط دوستانه اشکانیان با سرمتیان و پادشاهی داکیه، در شمال و شمال غرب دریای سیاه، در اواخر سده یکم و اوایل سده دوم میلادی موضوعی است که در منابع معدودی مربوط به تاریخ اشکانیان ذکر شده است. اشکانیان در نیمه دوم سده یکم میلادی پس از کشاکش های بسیار سرانجام توانستند عملا حکومت ارمنستان را در دست بگیرند. سرمتی ها در سده یکم میلادی حضور چشمگیر و تاثیرگذاری در حکومت های شمال دریای سیاه پیدا کردند. در عین حال پادشاهی داکیه نیز در همین سده و اواخر آن به قدرتی تاثیرگذار در شمال غرب دریای سیاه تبدیل شد که برای امپراتوری روم دردسرساز شده بود. در جنگ هایی که پادشاهی داکیه با امپراتوری روم داشت، سرمتی ها در اتحاد با داکی ها بودند و از طرف دیگر، شواهد نشان می دهد شاه داکیان در ارتباط دوستانه با شاهنشاهی اشکانی قرار داشت. به نظر می آید پیشروی رو به غرب این سه حلقه تاثیرگذار -اشکانیان، سرمتیان و داکیان- در نیمه دوم سده یکم و اوایل سده دوم میلادی در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر بودند. پژوهش حاضر بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چگونه شاهنشاهی اشکانی توانست با طوایف سرمتی و حکومتی در ورای دریای سیاه ارتباطی دوستانه برقرار کند. به منظور پاسخگویی به این پرسش، با روش توصیفی، ترکیب جمعیتی مناطق نیمه شمالی دریای سیاه و روابط قدرت میان آنها، تاریخ اشکانیان و سرمتیان و داکی ها و همچنین متحدان مشترک ایشان در سده یکم و اوایل سده دوم میلادی بررسی شد. پس از بررسی شواهد و مدارک باستان شناختی و متنی، در پایان، این نتیجه حاصل شد که تسلط اشکانیان بر ارمنستان از نیمه دوم سده یکم میلادی، به مدت حدود پنج دهه، و همچنین نفوذ قابل توجه اقوام سرمتی که ارتباط خویشاوندی و تجاری با اشکانیان داشتند، در حکومت های نیمه شمالی دریای سیاه، در همین محدوده زمانی، به واسطه سرمتی ها موجب شکل گیری اتحادی میان اشکانیان و داکی ها شد.

اشکانیان, داکی ها, دریای سیاه, سرمتی ها, ارمنستان