مهندس لطیف
محمدرضا ثروتی
رضا اسماعیلی

نقشه برداری کواترنر در شمال مرکزی ایران اولین مدرک را از نهشته های منطقه فراهم نمود. این لس ها از دشت های سیلابی مجاور، ناشی شده به وسیله باد از فاصله نسبتا کوتاهی از مناطق کم ارتفاع حمل شده اند. میزان تجمع لس در حدودcm۱۲ برای هر ۱۰۰۰ سال فرض شده است که به طور غیر مستقیم تشکیل مقطع لس های نوده (استان گلستان) را طی ۲۰۸۰۰۰ سال نشان می دهد. مدارک دیرینه اقلیم نشان می دهد که لس های شمال مرکزی ایران تحت شرایط سرد، خشک و بادی که به وسیله تشکیلات خاک های فسیل در دوره های گرم و کوتاه قطع شده اند نهشته شده اند توالی لس و خاک های فسیل در مقطع نوده با دوره های یخچالی ریس وورم و دوره های بین یخچالی ریس وورم و عصر بین یخچالی حاضر مطابقت دارد. بازتاب تغییرات وسیع جهانی دیرینه اقلیم شاهد لس، در یک مقایسه نسبتا خوب با داده های مغزه ی دریای عمیق نشان داده می شود. هم چینه نگاری لس و خاک های فسیل و هم منحنی بازسازی شده kd.CL(نسبت سیلت درشت به رس) بازتابی از دوره های ۲۰۰۰۰ ساله و ۱۰۰۰۰۰ ساله را نشان می دهد که احتمال آغاز یک دوره بادی، سرد و خشک دیگر را می توان پیش بینی کرد که تقریبا در ۶۰۰۰ سال آینده رخ خواهد داد و حداکثر آن در ۵۶۰۰۰ سال خواهد بود.

پراکندگی فضایی, لس ها, چینه, کرونولوژی