فرانک جهانگرد - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
طیبه گلستانی حتکنی - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

کلیله ودمنه بهرام­ شاهی، با واسطه یک زبان میانجی به فارسی ترجمه شده است، بااین حال تطابق جنبه ­های تعلیمی و دینی آن با فرهنگ ایران در قرن ششم قابل توجه و معنی­ دار است. این نکته زمینه ­ای برای بررسی این اثر بر اساس نظریه «نظام چندگانه اون زهر» و «روش گیدئون توری» به دست می ­دهد. طبق این روش در گام نخست پاره ­ای از بن­ مایه ­های مشترک متن با فرهنگ مقصد استخراج و ریشه ­یابی شده، در گام دوم نقشه­ نگاری بخشی از متن مقصد روی معادل آن در زبان مبدا صورت گرفته و در گام سوم استراتژی ­های به کاررفته در ترجمه طبقه بندی شده است. یافته ­های پژوهش در گام نخست نشان می ­دهد بن­ مایه ­های حکایت­ های کلیله ودمنه (چه در بعد جهانی، چه با سرچشمه ایرانی یا هندی) در بین ادیان آسیایی و اقوام شرقی مشترک اند و از ارزش ­های دینی و اخلاقی به شمار می­ روند. در گام دوم نقشه ­نگاری حکایت «مرغ باران و وکیل دریا» روی حکایت مشابه آن در پنچاتنترا به مطالعه تطبیقی «سیمرغ» و «گرودا» انجامید و خاستگاه مشترک این دو پرنده اسطوره ­ای را نشان داد. در گام سوم استراتژی­ های ترجمه شامل حذف، تغییر و جایگزینی و افزایش تبیین و نشان داده شد مترجم چگونه با استفاده از این شیوه­ ها بین فرهنگ مبدا (متن اصلی) و فرهنگ مقصد تعادل به وجود آورده است. این پژوهش نشان می­ دهد آنچه در ترجمه نصرالله منشی نقش محوری و مرکزی دارد، فرهنگ مقصد است و مترجم با تمرکز بر آن، عناصر فرهنگی را انتقال داده و در این میان با افزایش عناصر ایدئولوژیک به متن، آن را به گفتمان غالب نزدیک تر کرده است.

ترجمه ادبی, نظریه نظام چندگانه, اون زهر, گیدئون توری, کلیله ودمنه, نصرالله منشی