حامد بیگی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه تهران
عباس راهدان - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه تهران
مونا تقوی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشگاه تهران
سادات فیض نیا - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

در مطالعات فرسایش و حفاظت خاک ویژگیهای سنگ شناسی حوزه آبخیز از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. رفتار سنگهای مختلف در مقابل فرسایش متفاوت بوده و بعضی از واحدهای سنگ شناسی حساس به فرسایش و مستعد تولید رسوب هستند. در این مقاله حساسیت واحدهای زمین شناسی به فرسایش با استفاده از دانه بندی در بخشی از ارتفاعات البرز مرکزی حوزه آبخیز سد کرج، بخشی از رودخانه کرج بررسی شده است. دانه بندی به روش الک خشک و هیدرومتری رسوب انجام گردید، بیشترین مقدار رسوب روی الکهای ۵٫۶۲ و ۱۵۰ میکرون باقیمانده است که نشان از ریز بودن رسوب موردنظر میباشد و رسوب در محدوده ماسه قرار میگیرد. با استفاده از نرم افزار پایه گرادی استات۱منحنی های رسوب شامل منحنیهای زنگی و تجمعی تهیه گردید و همچنین پارامترهای آماری رسوبی از قبیل چولگی، جور شدگی، کشیدگی و میانگین ذرات به دست آمد که نوع رسوب ماسه ریز هست. بیشترین رسوب بر اساس دانهبندی به ماسه اختصاص یافت که ۹٫۹۳ درصد را شامل میشود. با توجه به نقشه حساسیت واحدها و مقدار رسوبات در هر واحد، بیشترین تاثیر در رسوب زایی مربوط به واحد EKV و بیشترین مساحت سازندهای منطقه مربوط به واحد EKT میباشد. ماسه ریز از دو واحد زمین شناسی EKV و EL تولید میشود. با استفاده از روش آهک سنجی مشخص شد که نمونه رسوب خروجی حاوی آهک کمی است بنابراین رسوب ماسه ریز خروجی عمدتا از واحد EKV منشا گرفته است و بنابراین واحد EKV بیشترین تاثیر را در تولید رسوب داشته است با توجه به حساسیت بخش زیادی از حوضه به فرسایش عملیات بهره برداری جاده ای و احداث معدن در این منطقه توصیه نمیشود به عبارت دیگر هیچگونه فعالیت انسانساز در این منطقه نباید صورت بگیرد. یکی از راهکارها این است که پوشش گیاهی منطقه را با استفاده از گونه های بومی تقویت کنیم.

گرانولومتری، گرادی استات، الک، هیدرومتری، حساسیت سازند