کوثر شیرازی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.
محمد سالاری - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.
محمد جوان نیکخواه - استاد/پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
مهدی پیرنیا - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.
محمدرضا آصف - بخش تحقیقات رستنیها، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

در این پژوهش، تاثیر قارچ های درون زی (mycoendobiont) جداشده از قارچ دکمه ای سفید علیه قارچ های Mycogone perniciosa، Lecanicillium fungicula و Trichoderma harzianum، به عنوان عوامل بیماری زای مهم آن، برای کاربرد جهت مهار زیستی و جایگزینی ترکیبات شیمیایی بررسی گردید. جدایه های درون زی از کلاهک، تیغه و ساقه اندام های کاملا سالم قارچ دکمه ای که از سالن های پرورش عمده کشت قارچ در کشور، جمع آوری شده بودند، جداسازی شدند. این جدایه ها ابتدا در آزمون کشت متقابل علیه جدایه های بیمارگر قارچ دکمه ای غربال و سپس از بین آنها جدایه های موثر برای آزمایش های گلخانه ای انتخاب شدند. اسپان قارچ دکمه ای با جدایه های منتخب تیمار شد و درصد وقوع بیماری ناشی از عوامل بیمارگر و نیز شاخص های رشدی، تعیین شدند. تمام جدایه های درون زی مورد آزمایش، توانایی محدود کردن و رقابت با بیمارگرها را داشتند و وقوع بیماری حباب تر (M. perniciosa) را به میزان ۴۲/۲۱ تا ۶۱/۹۷ درصد، بیماری حباب خشک (L. fungicula) را به میزان ۶۳/۶۰ تا ۸۰/۹۶ درصد و بیماری کپک سبز (T. harzianum) را به میزان ۲۸/۶۴ تا ۹۳/۹۶ درصد کنترل کردند. این آزمون در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. گونه های درون زی Fusarium venenatum و Clonostachys rosea بیشترین اثر بازدارندگی از رشد را در برابر هر سه بیمار گر نشان دادند. همچنین، جدایه Scedosporium apiospermum دارای اثر بازدارندگی از رشد در برابر دو قارچ بیمارگر M. perniciosa و T. harzianum بود. این پژوهش نشان داد که قارچ های درون زی قارچ دکمه ای می توانند به عنوان عوامل مهار زیستی و بهبود دهنده رشد قارچ دکمه ای با هدف کاربردی نمودن آنها مورد توجه قرار گیرند.

مهار زیستی, بیمارگر, همزیست, اسپان