مصطفی یعقوب زاده - دانشگاه بیرجند-گروه علوم و مهندسی آب-عضو هیات علمی
محسن احمدی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز مدیر مطالعات آبیاری و زهکشی شرکت مهندسی مشاور آب و انرژی اروند
سعید برومند نسب - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز.
سید ابوالقاسم حقایقی مقدم - استادیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

تغییر اقلیم پدیده­ای تاثیرگذار بر بسیاری از فرایندهای طبیعی از جمله چرخه ی هیدرولوژی است. تبخیر-تعرق نیز به عنوان یکی از بخش های چرخه ی هیدرولوژی، دستخوش این تغییرات خواهد بود. به دلیل اهمیت تبخیر-تعرق در مدیریت منابع آب و برنامه ریزی کشاورزی، تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تغییر اقلیم بر این فرآیند در دشت نیشابور انجام شد. بدین منظور با استفاده از مدل SWAP و اطلاعات هواشناسی و زراعی، تبخیر-تعرق برای پنج مزرعه در دشت نیشابور محاسبه شد. به منظور ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر تبخیر-تعرق واقعی گیاهان در مزارع تحت آبیاری، از مدل های اقلیمی HADCM۳، ECHAM۵OMو CGCM۳T۴۷ تحت سناریوهای انتشار حدی (A۲ و B۱) و توازنی (A۱B) و در مزارع دیم از مدل HADCM۳ و سناریوهای انتشار حدی (A۲ و B۱) در دو دوره ی ۲۰۳۹-۲۰۲۰ و ۲۰۹۹-۲۰۸۰ استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تبخیر-تعرق مرجع روزانه در دوره ۲۰۹۹-۲۰۸۰ تحت سناریوی A۲ بیشترین تفاوت را نسبت به تبخیر و تعرق دوره پایه (۲۰۱۱-۱۹۹۲) خواهد داشت. همچنین در هر سه سناریوی انتشار، مقادیر تبخیر-تعرق روزانه در دوره ۲۰۹۹-۲۰۸۰ نسبت به دوره ۲۰۳۹-۲۰۲۰ افزایش بیشتری خواهد یافت. در بین محصولات مورد تحقیق، گندم با حدود ۱۲درصد تغییر نسبت به ذرت با ۳ درصد تغییر، بیشترین تغییر تبخیر-تعرق را در دوره­های آتی نسبت به دوره پایه در طی رشد نشان خواهد داد. ولی، میانگین کل تبخیر و تعرق دوره رشد ذرت (حدود ۱۲ میلی متر بر روز) نسبت به محصولات دیگر بیشتر خواهد شد.

مدل SWAP, سناریو انتشار, گندم, ذرت, دشت نیشابور