عبداله درزی نفت چالی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران.
فاطمه کاراندیش - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه زابل، ایران.

تغییر اقلیم با تغییر فنولوژی و فیزیولوژی برنج، بیلان آب خاک، تبخیر-تعرق و آب سبز، بر نیاز آب آبیاری این محصول تاثیر دارد. حفظ عملکرد فعلی برنج یا بهبود آن، مستلزم تطابق با این چالش مهم زیست محیطی در دوره­های آتی می­باشد. با توجه به نقش حیاتی استان مازندران در تامین برنج مورد نیاز کشور، در این تحقیق، اثر تغییر اقلیم و تقویم­های مختلف کشت بر نیاز آب آبیاری و میزان آب سبز فصل کشت برنج در این استان تا سال ۲۱۰۰، بررسی شد. با استفاده از داده­های هواشناسی دوره پایه (۲۰۱۰-۱۹۸۰) ایستگاه­های بابلسر، قایمشهر، نوشهر و رامسر و مدل ریزمقیاس­ساز LARS-WG، داده­های هواشناسی دوره ۲۰۱۱ تا ۲۱۰۰ تحت سناریوهای مختلف اقلیمی تولید شد. بر اساس مقادیر دمای حداقل و حداکثر، بازه­ی زمانی مشترک مناسب برای کشت در دوره­ی پایه و آتی تعیین شد. نیاز آبی برنج با استفاده از سیستم استنتاج عصبی-فازی تعیین شد. ارزیابی کارایی مدل با استفاده از آماره­های مختلف نشان­دهنده کارایی مناسب آن برای شبیه­سازی وضعیت اقلیمی آینده در منطقه مطالعه بود. در اثر تغییر اقلیم، کشت برنج می­تواند ۲ تا ۲۳ روز زودتر انجام شود و تعداد روزهای لازم برای رسیدگی فیزیولوژیکی نیز بین یک تا ۲۰ روز کاهش خواهد یافت. با وجود کوتاه­تر شدن طول دوره­ی کشت، تاریخ­های کشت دیر هنگام به­دلیل اثرات منفی دمای زیاد و کاهش آب سبز، سبب افزایش نیاز آب آبیاری خواهد شد. با این وجود، کشت برنج در زمان مناسب، نیاز آبی آن در دوره­های آتی را تا ۶۸۱ مترمکعب در هکتار کاهش خواهد داد. براساس نتایج، مدیریت تقویم کشت برنج راهکاری موثر برای دستیابی به کشاورزی پایدار در اقلیم آینده استان مازندران می­باشد. 

آب سبز, تقویم کشت, کشاورزی پایدار, نیاز آبیاری, ANFIS