علیرضا حسن اقلی - دانشیار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.
عادل اسمعیلی امینلویی - دانش آموخته کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه فردوسی مشهد.
حسین سخایی راد - کارشناس ارشد مهندسین مشاور سامان آبراه.

  اجرای سامانه زهکشی زیرزمینی از اولویتهای مهم یک طرح تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی بهشمار میآید.در این سامانهها، هزینه بالای تهیه پوشش شن و ماسهای اطراف لوله زهکش، تداوم فعالیتهای اجرایی در اینبخش و بهویژه در استان خوزستان را با مشکلاتی مواجه کرده است. از گزینههای موجود برای رفع این معضل،استفاده از پوششهای مصنوعی و یا، در مواردی که خصوصیات خاک منطقه بر اساس توصیههای فنی اجازه دهد،زهکشی زیرزمینی بدون کاربرد پوشش است. لذا در این تحقیق در مزرعهای آزمایشی به مساحت تقریبی ۲۰هکتار و با کشت گندم، عملکرد زهکشی بدون استفاده از مواد پوششی در مقایسه با زهکشی رایج، در اراضیتجهیز و نوسازی شده دشت شادگان (استان خوزستان) مورد ارزیابی قرار گرفت. هر واحد آزمون دارای پنج۱ متر و طول تقریبی ۲۲۰ متر بود. برای / خط زهکش (لترال) با فواصل ۵۰ متر، عمق کارگذاری متوسط ۷بررسی نوسان سطح ایستابی، از پیزومترهایی در راستای عمود بر زهکش در وسط لترال میانی استفاده شد.همچنین مقادیر دبی زهکش و کیفیت زهاب خروجی از لترال میانی و در محل چاهک بازرسی اجرا شده رویاین زهکش اندازهگیری شد. حداکثر شوری زهاب در زهکشهای دارای پوشش معدنی (تکرارهای اول و دوم) و۲۳ و /۶ ،۲۵/ ۵۲ و ۴۷ دسیزیمنس بر متر و حداقل آن برابر ۷ /۱ ،۳۶/ زهکش بدون پوشش بهترتیب برابر ۹۰ لیتر بر / ۱۲/۶ دسیزیمنس بر متر اندازهگیری شد. حداکثر دبی خروجی در تکرار اول پوشش معدنی ۵۹۰ لیتر بر ثانیه بود. بررسی / ۰ لیتر بر ثانیه و در لترال بدون پوشش ۲۳ / ثانیه، در تکرار دوم همین نوع پوشش ۲۸از خاک نشان داد که عمل آبشویی در طول فصل زراعی درحال انجام بود. (SEI) مقادیر شاخص نمک خروجیبررسی دبی زهکشها نشان از عملکرد قابل قبول زهکشهای بدون پوشش در تخلیه زهاب از نیمرخ خاک وعملکرد مناسبتر زهکشهای دارای پوشش معدنی در طول فصل زراعی داشت و خروج رسوب از زهکش درهیچیک از تیمارها مشاهده نشد.  

پوشش شن و ماسه, دبی زهکش, شوری زهاب. زهکشی بدون پوشش