عالیه نجمی پور - کارشناسی ارشد مهندسی معماری

معماری بومی، معماری برای مردم و توسط مردم، سازگارترین الگوی معماری هر منطقه است. برخلاف تصور بسیاری که معماری بومی و معماری اقلیمی را یک مفهوم برابر می دانند، این الگو، حاصل تعامل عواملی است که در مجموع و در تعامل باهم، آن را می سازند. به طور کلی می توان این عوامل را به چهار دسته فرهنگی، اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی تقسیم بندی کرد؛ که هر منطقه بسته به شرایط خود، می تواند مولفه های ویژه ای را در میان این دسته بندی جای دهد که تحت عنوان مولفه های عام و خاص قابل تقسیم هستند. معماری بومی بیرجند، نماینده ای از مناطق گرم و خشک است که الگویی کامل از این مولفه هاست. پژوهش حاضر نیز با روش توصیفی و تحلیلی و با هدف بازشناسی مفهوم معماری بومی، به بررسی این عوامل، بر روی تعدادی از خانه های سنتی بیرجند پرداخته که عناصر و راهکار معماری آن، بر طبق دسته بندی جامع از تعریف معماری بومی، مورد مطالعه قرار گرفته است. در نهایت این عوامل در قالب دسته بندی عام و خاص بررسی و راهکارهای معماری مورد استفاده در معماری بومی منطقه، ارائه شدند. با بررسی و بازشناسی مفهومی این عوامل و تطبیق آن ها با راهکارهای معماری جدید می توان تا حد زیادی از مشکلات خانه های امروزی همچون هزینه تمام شده مسکن، هزینه های مصرف انرژی و مشکلات مربوط به حریم های فضایی، کاست.

معماری بومی، خانه، بیرجند، معماری سنتی.