احمد پاکتچی - دانشیار پژوهشکده مطالعات قرآنی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.
محمدحسین شیرزاد - دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.
محمدحسن شیرزاد - دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.

«امنیت» به معنای احساس آرامش و آسودگی از ترسها و تهدیدها، یکی از ضروریترین نیازهای جوامع انسانی است که به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، بر اثر فاصله های تاریخی- گفتمانی از عصر نزول، غالبا امنیت در قرآن کریم محدود به مفاهیمی چون حرب و قتال یا آیاتی چون انفال/۶۰ شده و هنوز ابعاد مهم دیگری از آن از نظر قرآن پژوهان دور مانده است. به منظور جبران بخشی از این خلا مطالعاتی، در این پژوهش کوشش میشود با اتخاذ رویکرد انسانشناسی تاریخی به امنیت، یکی از گونه های اصلی اما مغفول ترس در فرهنگ عرب پیش از اسلام - یعنی ترس از حفره - به مطالعه گذاشته شود و بخشی از آموزه های کمشناخته قرآن کریم در این باره مورد بحث قرار گیرد. در پژوهش حاضر این نتیجه به دست آمد که اصلیترین گونه های ترس از حفره در بافت نزول را میتوان در چهار مقوله کلی، از یکدیگر بازشناخت: ترس از حفرههای ویرانگر، ترس از حفرههای تنگ، ترس از حفرههای ارتباطی و ترس از حفرههای نفوذی. این دستاورد انسانشناختی توانست در مسیر فهم دقیقتر از پارهای آیات قرآنی یاری رساند و ابعاد مغفولی از امنیت در قرآن کریم را روشن سازد.

ناامنی, ترس, تفسیر قرآن, کهن الگو, انسانشناسی امنیت, انسانشناسی فرهنگی, انسانشناسی تاریخی