اعظم پویازاده - گروه علوم قرآن و حدیث / دانشکده الهیات و معارف اسلامی / دانشگاه تهران /تهران / ایران
روح الله طالبی - فقه و مبانی حقوق اسلامی، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حسام قربانی - علوم قرآن و حدیث، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

شیوه­­ عبادت مریم (س) که آیه­ ۴۳ سوره­ آل عمران از آن خبر می دهد، همواره در طول تاریخ تفسیر قرآن مورد بحث بوده است. طبق این آیه فرشتگان مریم را به قنوت، سجده و رکوع با رکوع­ کنندگان امر می­کنند. دو پرسش مهم در مورد این آیه قابل طرح است: یک این که آیا انجام این عبادت تشریعی جدید است و دیگر آن که چنین عبادتی ریشه در تاریخ سنت یهود دارد یا نه. نوشته­ حاضر کوشیده است علاوه بر به نمایش گذاشتن تعارضات آرای مفسران در این باب، با رویکردی تحلیلی-تاریخی این نقطه­ مبهم در تاریخ تفسیر قرآن را بکاود و با رجوع به متن مقدس یهودیان و مهم ترین تفسیر آن ، یعنی تلمود، به پاسخی قانع کننده دست یابد. نتیجه حاصل از این کاوش عبارت است از این که به گواهی تاریخ یهود، عبادت مذکور در آیه نمازی متداول میان یهودیان و مختص به مردان بوده که به شکل جمعی برگزار می شده است. قرآن هم از آن عبادت گزارش تاریخی می دهد و بنابراین ، مریم امر شده تا همان نماز را به همراه دیگران برپای دارد. از این روی، همراهی مریم با مردان در این نماز تشریع جدیدی بوده است.

نماز یهودی, نذیرگی, نماز جماعت, مریم در قرآن, وحی تشریعی, تفسیر تاریخی