محمود مکوند - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
امیرحسین فلاح پور - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه خوارزمی تهران

واژه قرآنی «حصور» تنها یک بار در آیه ۳۹ سوره آل عمران و در توصیف یحیی نبی(ع)، آمده است. با این حال ریشه آن، «ح-ص-ر»، شش بار در قرآن کریم به کار رفته است. عموم مفسران و مترجمان، این واژه را با عدم تمایل یحیی(ع) به ازدواج و عفت وی نسبت به زنان مرتبط دانسته اند. این مفهوم خود خاستگاه بعضی اختلافات فقهی در باب استحباب نکاح و نیز برخی مسائل کلامی درباره انبیاء(ع) شده است. بر این اساس، در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی واژه «حصور» در ادبیات کهن عربی، مشتمل بر اشعار جاهلی و مخضرمین پرداخته ایم و آن را در زبان های سامی ریشه یابی کرده ایم. این مطالعه نشان می دهد که مفهوم بنیادین ریشه «ح-ص-ر» در زبان های سامی عبارت است از: تنگ گرفتن، احاطه کردن، دیوار کشیدن(دور مکانی)، زندان، زمین زراعی محصور و مانند آن. افزون بر این با تبیین ارتباط معنایی واژه قرآنی «حصور» با مفهوم بنیادین پیش گفته، این نتیجه حاصل شد که واژه بر پرهیزکاری سخت گیرانه، خویشتن داری یا کف نفس یحیی(ع) دلالت دارد. این معنا با آیاتی از قرآن و کتاب مقدس تایید می شود. با این همه، برای تایید معنای جاافتاده و فراگیر در تفاسیر و ترجمه های قرآن هیچ شاهدی به دست نیامد.

«حصور», مفردات قرآنی, زبان های سامی, یحیی(ع), کتاب مقدس