وفادار کشاورزی - استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن شیراز
محمد علی همتی -  استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده مطالعات تطبیقی قرآن شیراز

خود­برتر­بینی و رفتار کبر ورزانه ی انسان در برابر خدواند یا مخلوقات او یکی از رذایل اخلاقی است که در قرآن با واژه ی «استکبار» و مشتقاتش و در عهدین با واژگان متعددی بیان شده­است. برای شناخت ابعاد گسترده ی این مفهوم کلیدی لازم است واژگان مربوط به آن در کتب مقدس، واژه­شناسی و معنا­شناسی شود و عوامل، ویژگی ها و فرجام کار آنان که به این رذیله ی اخلاقی دچار می شوند، تبیین گردد. این جستار به روش تحلیلی- تطبیقی به واژه­شناسی و معنا­شناسی استکبار و تکبر در عهدین و قرآن پرداخته، عوامل به وجود آورنده ی آن را در انسان از طریق آیات هر کدام از کتب مقدس بررسی نموده و با تحلیل ویژگی های مستکبران و متکبران به بیان فرجام شوم آنان از دیدگاه کتب مقدس پرداخته­است. در کتب مقدس واژگان متعددی این مفهوم را بیان نموده، عواملی تقریبا مشابه چون پیروی از هوای نفس، احساس بی­نیازی و فراموشی قدرت خداوند، زمینه ساز آن و صفاتی چون ادعای خدایی، استهزا و انکار اصول اعتقادی به عنوان صفات ایشان و فرجام شومی نظیر گمراهی و هلاکت در دنیا، محرومیت از بهشت و خسران ابدی به عنوان مجازات آنان ذکر شده­است، هر چند که این مفهوم با تمام ابعادش، در قرآن نمودی ژرف تر و گسترده تر یافته است.

قرآن, عهدین, استکبار, تکبر