علیرضا فخاری - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی
زهرا بشارتی - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی
کوروش صفوی - استاد گروه زبانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی
عباس اشرفی - دانشیار گروه علوم قران و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی

در آیه ۶ سوره مبارکه زمر ضمن اشاره به آفرینش انسان از نفس واحده، بر نزول «ازواج ثمانیه» از چهارپایان در آیه «... و انزل لکم من الانعام ثمانیه ازواج...» اشاره شده است. انتساب فعل «انزل» به «ثمانیه ازواج» منجر به ارایه دیدگاه هایی از سوی مفسران کلام الهی مانند یکسان انگاری «خلق» و «نزول»، «قراردادن برروی زمین» و «تقدیر کردن» این حیوانات شده است. در حالی که به مفهوم ترکیب «ثمانیه ازواج» از منظر استعمال عدد «ثمانیه» و روابط معنایی آن با معدود، فعل همنشین و دیگر اجزای آیه توجه نشده است. این امر بررسی دیگر دلالت های محتمل «ثمانیه ازواج» را ضروری می نماید. بر این اساس عدد «ثمانیه» و معدود آن «ازواج»، از منظر ریشه شناسی و نمادشناسی در ادیان و فرهنگ های مختلف مورد تحلیل قرار گرفت. سپس این معانی با تکیه بر کاربردهای قرآنی تبیین شد و روابط معنایی این ترکیب با فعل همنشین «انزل» و سیاق آیه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد «ثمانیه ازواج» بر معانی دیگری افزون بر معنای متبادر «هشت زوج از چهارپایان» نیزدلالت می کند.

ثمانیه ازواج, نزول, تعادل, ریشه شناسی, نمادشناسی, روابط معنایی, قرآن