فرزانه تاج آبادی - استادیار پژوهشکده اعجاز دانشگاه شهیدبهشتی
عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا - دانشیار،گروه زبان شناسی دانشگاه تربیت مدرس- تهران- ایران

نظم­آهنگ حاصل از چینش و نظم همخوان­ها و واکه­ها در واژه­ها و در هر آیه و سوره از قرآن کریم،  نمودی از اعجاز بیانی این کتاب الهی محسوب می­شود. در میان عوامل متعددی که این نظم­آهنگ را شکل می­دهند، توازن و هماهنگی آوایی فواصل قرآنی نقش برجسته­ای را ایفا می­کند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا  با تکیه بر مشخصات و ویژگی­های نظام واجی زبان عربی، واج پایانی تمام فواصل قرآنی(کلمه انتهای هر آیه)، مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که آیا الگوی خاصی برای توازن آوایی انتهای فواصل قرآنی وجود دارد و آیا می­توان به کمک آن تمایزی بین سوره­های مکی و مدنی ایجاد کرد. داده­های تحقیق از پیکره عربی قرآنی (The Quranic Arabic Corpus) دانشگاه لیدز و با استفاده از روش داده­کاوی متن استخراج شد. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که با لحاظ کردن زنجیره حاصل از تمامی واج­های پایانی کل فواصل هر سوره، نمی­توان الگوی مشخصی برای توازن آوایی فواصل آیات ارائه داد ولی نظم خاصی از نظر شیوه تولید و محل تولید بر زنجیره­های دوتایی حاصل از واج پایانی فواصل آیه آغازی و آیه پایانی سوره­ها حاکم است که می­تواند به عنوان معیاری برای تمایز میان سوره­های مکی و مدنی توسط رایانه مورد استفاده قرارگیرد.

نظم آهنگ, توازن آوایی, فواصل آیات, مشخصه های تمایزدهنده واجی, الگوی آوایی