محمود فال سلیمان - دانشگاه بیرجند
محمد حجی پور - دانشگاه خوارزمی

وجود توان­های محلی و بهره­گیری بهینه از آن، نقشی بنیادی در توسعه مناطق و تعدیل نابرابری­های درونی آن دارد. در توسعه اقتصاد استان خراسان جنوبی و هم چنین روند بهبود و پیشرفت مناطق آن، علی­رغم برخورداری از ذخایر عظیم معدنی و کانساری (به عنوان یکی از قطب­های تولید مواد معدنی در کشور) این بخش اساسی از سهم ناچیزی برخوردار است. در مقاله حاضر تلاش شده تا در چارچوب برنامه­ریزی استراتژیک ضمن شناخت عوامل درونی و بیرونی اثرگذار بر توسعه بخش صنعت و معدن، راهبردهای مناسب با تعیین اولویت جهت ارتقای نقش این بخش اقتصادی در توسعه منطقه­ای خراسان جنوبی معرفی گردد. این مقاله مبتنی بر رویکردی توصیفی – تحلیلی بوده که در راستای پیشبرد اهداف نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای فراروی توسعه بخش صنعت و معدن از طریق واکاوی سیاست­های دولت، مصاحبه و تکمیل ۶۵ پرسشنامه از کارشناسان مربوطه و هم چنین اساتید دانشگاه شناسایی و مورد ارزیابی واقع شد و در نهایت بر پایه مدل SWOT راهبردها، ارائه و با تشکیل ماتریس QSPM۱ اولویت آن­ها به لحاظ اجرا تعیین گردید. نتایج نشان داد مواردی چون مجاورت با کشور افغانستان و امکان صادرات محصولات صنعتی، موقعیت ویژه استان در برقراری تعادل منطقه­ای شرق کشور، وجود ذخایر معدنی فلزی و غیر فلزی، وجود شهرک­ها و نواحی صنعتی در استان جهت استقرار واحدهای صنعتی و کشت محصولات کشاورزی خاص از مهم­ترین ظرفیت­های فراروی توسعه صنعت و معدن در منطقه خراسان جنوبی است. از سوی دیگر عدم وجود واحدهای بزرگ و مادر صنعتی و معدنی در استان، کمبود زیربناهای لازم، پایین بودن بهره­وری نیروی کار و سرمایه، محدودیت منابع آب و اشکالات موجود در سیاستگذاری­های اقتصادی از عمده موانع توسعه صنعت و معدن در استان خراسان جنوبی است. در مجموع بررسی­های صورت گرفته می­توان گفت بخش صنعت و معدن در برآورده ساختن اهداف توسعه منطقه خراسان جنوبی با ضعف مواجه است. بدین­سان، جهت تحقق ترقی و توسعه منطقه خراسان جنوبی بر پایه بخش صنعت و معدن راهبردهایی نظیر ایجاد و توسعه زیرساخت­های مورد نیاز بخش صنعت و معدن و محیط زیست، تکمیل شبکه­های حمل و نقل و حامل های انرژی و توزیع زیرساخت­ها متناسب با تقاضای سرمایه­گذاری پیشنهاد شده است.

Regional Development, Strategic Programming, Industrial &, Mining Sectors, South Khorasan Province, توسعه منطقه­ای, برنامه­ریزی راهبردی, بخش صنعت و معدن, استان خراسان جنوبی