محمد معین صفاری - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

مکتب رئالیسم یکی از مکاتب ادبی اروپایی است که بر بیان واقعیات عینی و ملموس جهان بدون دخالت دادن ذهنیات انتزاعی نویسنده تاکید می کند. این مکتب درحوزه ی شعرمعاصر فارسی نفوذ و تاثیردرخوراعتنایی داشته که رد پایآن را می توان در اشعار شاعرانی همچون نیمایوشیج، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، فروغ فرخ زاد و... مشاهدهنمود. آنچه مسلم است؛ شاعران این جریان شعری با نگرشی خردگرا و واقع بینانه در پی به تصویر کشیدن عینیات زندگی مردم و رخدادهای اجتماعی-سیاسی به منظور بالابردن سطح آگاهی و دست یافتن به مطالبات حقوق فردی واجتماعی افراد جامعه ی زمان خود هستند. زبان منطق شعری آن ها غالبا آمیخته با نمادوتمثیل است که با بیانی غیر مستقیم و تاویل بردار ازآن در جهت پرداختن به رسالت شعری به مفهوم برجسته ساختن واقعیات پنهان جامعه و بیدارگری افراد جامعه بهره می گیرند. مهدی اخوان ثالث از شاعران معاصر در اشعار خود به واقعیت های موجود در جامعه عصر خود توجه داشته است. این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی به بازیابی مولفه های رئالیسم در اشعار این شاعر پرداخته است. یافته ها نشان می دهد اخوان در تبیین مولفه های رئالیستی مفاهیم را در اشعار سمبولیکخود آورده است؛ به این معنی که کلیت شعر قالبی سمبولیک دارد، اما واقع گرایی به شکل جزیی در بندهای شعرینمایان شده است. نگاه اخوان ثالث به مولفه های رئالیستی نگاهی اجتماعی و سوسیالیستی است. در این میان ظلم، مرگ، مبارزه، شکست، فقر و غیره با بیانی رئالیستی در آثار این شاعر معاصر ارائه شده است. مرگ از پربسامدترینمولفه های رئالیسم در سروده های اخوان است.