مصطفی آرزومند لیالکل - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
سیدعلی قاسم زاده - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

فضای فکری و روح زمانه هر دوره ای، در خلق، پذیرش و یا رد آثار ادبی تاثیر فراوان دارد. اینکه اثری از نظر فرم ومحتوی، متناسب با روح زمانه اش خلق شود، خواهد توانست جریان فکری زمانه را رهبری و هدایت کند. بررسی جایگاهشاهنامه به منظور نشاندادن تناسب آن با روح زمانه اش و اینکه تا چه اندازه توانسته است با جهان فکری زمانه خود همسوباشد، در شناخت بهتر این اثر ملی بسیار اهمیت دارد. بنابراین در این مقاله سعی شده است با استفاده از نظریه تاریخ ذهنیتعامه، ضمن معرفی الگوهای فرهنگی دوره غزنوی، روح زمانه آن دوره را معرفی کرده و سپس با بررسی الگوهای رفتاری عامه واعیان، به تناسب فرم و محتوای شاهنامه با بستر تاریخی شکل گیری اش بپردازیم. از نتایج تحقیق برمی آید، ظهور شاهنامه ازنظر فرم و محتوی، متناسب با روح زمانه اش بوده است و این همسویی با روح زمانه، در برساخت ها و بازنمایی های گوناگون درپندارهای عامه و کردارهای اعیان ظاهر شده است.

شاهنامه، دوره غزنوی، روح زمانه، تاریخ ذهنیت ها، فرم و محتوی.