شهریار ندرمحمدی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوفیزیک، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور
شاهرخ پوربیرانوند - استادیار پژوهشکده زلزله شناسی ، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
محمد خلج - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور

اهمیت مدلسازی تنشهای ژئودینامیکی و ارتباط آن با توپوگرافی زمین از آنجا شکل گرفت کهسدهای مهم گیوی و یامچی با هدف تامین آب شرب و کشاورزی در مجاورت گسلهای فیروزآباد-مجدر و بالخلوچای در بالادست شهرهای گیوی و اردبیل ساخته شدند. وجود توده های معلق و درحال لغزش به سمت رودخانه، رخدادن زلزله های بزرگ و کوچک، دغدغه هایی از تاثیر تغییر شکل ریختاری زمین بر تاسیسات بوجود آورد . این ارتباط با مدل عددی دو بعدی به روش تفاضل محدود در محیط نرم افزار FLAC مطالعه شد. بر اساس روابط بین چگالی، سرعت امواج لرزه ای، ثابتهای کشسانی، پارامترهای مورد نیاز مدل محاسبه شدند. تفاضل بین تنش گسیختگی و تنش درجا نشان دهنده استعداد گسلش و میزان تنش لازم برای وقوع گسیختگی و رویداد لرزه ای است. وادی در حال تغییر شکل در میان رشته کوه ها نشان میدهد که چین خوردگیهای بوجود آمده هم راستا با نقشه الگوی تنش جهانی است. نتیجه همکاری نیروهای ژئودینامیک با فرایندهای فرسایش، ریخت و هندسه فعلی زمین است. نیروها تا رخدادن تغییر شکل و تخلیه انرژی در کالبد توده مدل تجمع یافته و پس از پیدایش تغییر شکل یا گسیختگی، سطح نیرو کاهش مییابد. تغییرات توپوگرافی با تفرق در سطوح تنش متناسب است با این وجود، سطح تنش در محدوده الاستیک باقی میماند. مدل تنش برشی نشان میدهد که محل تغییر علامت تنش برشی (تنش بحرانی) و تغییرات هندسه و توپوگرافی زمین با هم مرتبط بوده و موقعیت گسلهای منطقه اردبیل به موقعیت تغییر علامت تنش برشی بسیار نزدیک است.

• تنش• توپوگرافی• گسل• ژئودینامیک• مدل