معصومه طوسی - University of Semnan. Semnan, Iran.

ریشه­یابی و خاستگاه تاریخی موقعیت و نوع پوشش شاطران در مراسم تعزیه عاشورا در روستای جزن دامغان معصومه طوسی[۱] چکیده در روستای جزن، در روز عاشورا، شاطرانی با پوشش خاص در نماد فرشته جلوی اسب امام حسین و یارانش می­دوند و راه را باز می کنند. بررسی پوشش شاطران فرشته­نما و سیر تغییرات آن و جایگاه شاطران در بستر تاریخی، هدف اصلی این پژوهش است. این پژوهش به روش توصیفی­ تاریخی، سیر تطور نوع پوشش و جایگاه شاطران را در روستای جزن از دوره باستان تا دوره معاصر بررسی می­کند. در این پژوهش، علاوه بر اسناد تاریخی، از شواهد تصویری سفرنامه­ها، نگاره­ها و تحقیقات میدانی نیز استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که در دوره­ باستان و اوایل دوره اسلامی، شاطران از نظر نوع پوشش و جایگاه، به عیاران و پهلوانان شباهت داشته­اند. در دوران صفویه، قاجاریه و پهلوی، شاطران در خدمت اقشار بالای جامعه  بوده­اند و طرح و رنگ پوشش آنها، با عوامل اجتماعی و ورود فرهنگ بیگانه ارتباط داشته است. در دوره معاصر، شاطران در فرهنگ مردمی بازتاب داشته­اند و در عزاداری عاشورا با پوشش سیاه و سبز، نمایان ­شده­اند.  پوشش نمادین آنها گویای اعتقادات مذهبی و سنن فرهنگی است. پوشش­های مشترک نمادین و دویدن در رکاب بزرگان در دوره­های تاریخی، نشان از موروثی بودن و اهمیت نقش شاطران در مراسم تعزیه است که تاکنون برجای مانده است. واژه­های کلیدی: شاطر، دوره­های تاریخی، پوشش شاطران، تعزیه، روستای جزن     [۱]. عضو هیئت علمی دانشکده هنر دانشگاه سمنان  samira.toosi@semnan.ac.ir تاریخ دریافت : ۴/۱۱/۱۴۰۰- تاریخ تایید: ۲۰/۲/۱۴۰۱

shaater, historical periods, shaaters’ outfit, ta’ziyeh, Jazan Village, شاطر, دوره های تاریخی, پوشش شاطران, تعزیه, روستای جزن