مهدی ناظمی اردکانی - دانشیار دانشگاه امام حسین(ع)؛ گروه اندیشه و مطالعات
سید محمدعلی موسوی - دانش آموخته دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران؛ نویسنده مسئول

زندگی در شهر، آثاری بر زندگی فردی و جمعی انسان ها می­گذارد. چند وجهی بودن این اثرات و نیز فرایندها و جریانات موجود در درون اجتماعات شهری، متفکران بسیاری را از علوم مختلف به خود مشغول داشته است. به دلیل افزایش جمعیت و افزایش و توسعه شهرنشینی و گسترش مشکلات نظام شهری، مخصوصا شهرهای بزرگ در کشورها، در دوران جدید پژوهش های متعددی با هدف شناسایی و کاهش آسیب­ها و مسائل شهری انجام شده­اند. هدف این پژوهش، فراترکیب پژوهش­های کیفی انجام­شده در کشور با عناوین و موضوعات آسیب­های شهری به منظور فراهم آوردن نگرشی نظام­مند و کشف موضوع­ها و استعاره­های جدید و اساسی بوده است. روش تحقیق این پژوهش، کیفی و از نظر هدف «کاربردی» است. در این پژوهش، با استفاده از روش فراترکیب (روش هفت­مرحله­ای سندلوسکی و بارسو)، به انتخاب مقاله­ها و پژوهش­های کیفی مرتبط با موضوع آسیب­های شهری پرداخته شد. بر اساس تجزیه و تحلیل و فراترکیب پژوهش­های منتخب، مولفه­های اصلی حوزه آسیب­های شهری در ایران در چهار مقوله اصلی شناسایی شد. این چهار مقوله عبارتند از: آسیب­های اقتصادی، آسیب­های اجتماعی، آسیب­های فرهنگی و آسیب­های کالبدی. بیشترین فراوانی در این طبقات را بیکاری و فقر، اعتیاد و ناامنی، مسائل جنسی و آلودگی­های زیست­محیطی به خود اختصاص داده­اند. در این پژوهش­ها، از عواملی مانند سیاست نامتوازن دولت­ها در قبال شهر، حکمرانی نامطلوب برای زیست شهری، تفاوت در کیفیت زندگی، تضاد بین زندگی شهری و روستایی، جابجایی­های جمعیتی، کیفیت زیرساخت­های کالبدی، کیفیت اقتصاد شهری و نابرابری­های اجتماعی در مناطق مرکزی و حاشیه­ای به عنوان علل ظهور و بروز آسیب­های شهری نام برده شده است.

شهر, آسیب های شهری, فراترکیب