فریدون قدیمی - دانشیار رسوب شناسی- سنگ رسوبی، گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک، اراک، ایران
فرزانه اسماعیلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد رسوب شناسی - سنگ رسوبی دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

کنگلومرای چشمه خورزن در پهنه ایران مرکزی و در حوزه آبخیز بسته پلایای میقان اراک واقع شده است. تعیین خصوصیات بافتی و منشا کنگلومراها با توجه به اهمیت زیاد پتانسیل آب زیرزمینی و پلاسرهای مگنتیت از اهداف این بررسی است. با مطالعه میدانی گراول ها در ۵۱ نقطه از کنگلومرای سست پلیوسن و تعیین قطر ذرات با کولیس، مشخص شد قطر ذرات تشکیل دهنده کنگلومراها در طیف وسیعی از شن (۱۴درصد)، ریگ (۱۵درصد)، قلوه سنگ (۲۷درصد) و قطعه سنگ (۴۴درصد) متغیر است. درضمن، اجزا عمدتا دارای گردشدگی خوب اند (۸/۰-۶/۰) و با قرارگیری در ماتریکس ماسه ای، جورشدگی ضعیف (۲-۱ فی) دارند و رنگ آنها قرمز است. تحلیل رگرسیونی و آزمون های سطح احتمال، t استیودنت و فیشر در سطح ۹۵درصد اطمینان نشان داد ارتباط معنی داری بین گردشدگی و قطر ذرات (ضریب تبیین ۷۶/۵درصد) و قطر ذرات با فاصله حمل (ضریب تبیین ۰۱/۰درصد) وجود ندارد. کنگلومرا در محیط مخروط افکنه ای-رودخانه ای نزدیک به منشا و اجزای تشکیل دهنده آن ثانویه حمل مجدد می یابد و حاصل فرسایش رخنمون کنگلومراهای فشرده و قدیمی است. تحلیل های آماری چندمتغیره عاملی و خوشه ای نشان داد اجزای کنگلومراها به ترتیب فراوانی ماسه سنگ (۴۵درصد)، آندزیت (۳۷درصد)، آهک (۷درصد)، توف (۵درصد)، ریولیت (۳درصد) و قطعات چرت و بازالت (۳درصد) بوده است که از فرسایش سازندهای قدیمی تر در پهنه ایران مرکزی حاصل شده اند. گنگلومرای سخت پلیوسن زیرین، کنگلومرا و ماسه سنگ سازند قرمز فوقانی، آهک های سازند قم و سنگ های آتشفشانی آندزیتی، ریولیتی و آذرآواری ائوسن از پهنه ایران مرکزی، مهم ترین منشا کنگلومرای پلیوسن فوقانی چشمه خورزن اند. گردشدگی خوب، پتانسیل بالای آب زیرزمینی و فراوانی زیاد قطعات آتشفشانی، پتانسیل خوب پلاسرهای موجود را در منطقه بیان می کند.

بافت کنگلومرا, تحلیل عاملی, منشا کنگلومرا, چشمه خورزن, حوزه آبخیز پلایای میقان اراک