رضا محمدی
عزت اله فرشادفر

تنش خشکی به عنوان یکی از مهم ترین تنش های محیطی غیرزنده نقش موثری در کاهش تولید محصول گیاهان زراعی در جهان دارد. از این رو توجه به شاخص های فیزیولوژیکی تحمل به خشکی برای بهبود عملکرد محصولات مختلف زراعی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. به منظور بررسی و غربال نمودن محل های کروموزومی شاخص های فیزیولوژیکی تحمل به خشکی، سری کامل لاین های افزایشی دیزومیک چاودار و والدهای دهنده (Secale cereale L. cv. Imperial) و گیرنده (Triticum aestivum L.cv.Chinese Spring) در سه فاز مزرعه ، گلخانه و آزمایشگاه در سال ۱۳۷۷ در کرمانشاه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. لاین های افزایشی از لحاظ میزان آب نسبی برگ (RWC)، آب نسبی از دست رفته (RWL)، کارآیی استفاده از آب (WUE) و مقاومت روزنه ای (SR) اختلاف معنی داری نشان دادند. اختلاف موجود در میان لاین های افزایشی مورد بررسی، بیانگر تنوع ژنتیکی و امکان انتخاب برای بهبود تحمل به خشکی در چاودار است. شاخص های فیزیولوژیکی مقاومت روزنه ای، میزان آب نسبی از دست رفته و کارآیی استفاده از آب نقش مهمی در تعیین معادله رگرسیون عملکرد دانه در شرایط تنش داشتند. براساس شاخص انتخاب چندگانه (MSI) محل های کروموزومی ۷R و ۳R دارای بیشترین جایگاه های ژنی کنترل کننده شاخص های فیزیولوژیکی تحمل به خشکی(QTLs) بودند. ارزیابی لاین های افزایشی بر اساس شاخص تحمل به خشکی (STI) و شاخص تنش جوانه زنی (GSI) نیز نشان داد که بیشترین QTLs کنترل کننده تحمل به خشکی بر روی کروموزوم های ۷R و ۳R قرار دارند.

Disomic addition lines, QTLs, Physiological indices, Germination stress index, Stress tolerance index., لاین های افزایشی, QTLs, شاخص های فیزیولوژیکی, شاخص تنش جوانه زنی, شاخص تحمل به خشکی.