محمد جعفرآقایی
محمدرضا شهاب
حسن زینالی
علیرضا طالعی

این مطالعه در سال ۱۳۸۰-۱۳۷۹ به منظور بررسی روند و الگوی تنوع ژنتیکی جمعیت های عدس ایران موجو د در کلکسیون عدس بانک ژن ملی گیاهی ایران که از مناطق مختلف کشور جمع آوری شده است، انجام گردید. به این منظور تعداد ۹۹۰ نمونه از عدس های بومی بانک ژن در کرج کشت و در طول فصل رشد ۱۵ صفت مورفولوژیکی و فنولوژیکی آن ها مطابق دستورالعمل IPGRI (International Plant Genetic Resources Institute) اندازه گیری شد. پارامترهای آماری برای صفات مورد بررسی محاسبه و شاخص شانون به عنوان معیاری از تنوع ژنتیکی درون جمعیتی برای آن ها تعیین گردید. تجزیه به عامل ها و تجزیه خوشه ای جهت گروه بندی ژنوتیپ ها انجام گرفت. براساس مقدار نسبی شاخص شانون بیشترین مقدار تنوع برای صفات ارتفاع بوته، وزن صددانه و زمان رسیدن و کمترین تنوع برای صفات وجود رنگدانه برروی نیام، رنگ گل و طول پیچک به دست آمد. در مجموع تنوع نسبی مشاهده شده فقط در حدود ۵۸% ظرفیت تنوع قابل مشاهده در این کلکسیون بود. همچنین نمونه های جمع آوری شده از استان های مختلف کشور برای بیشتر صفات مورد بررسی دارای تفاوت معنی دار بودند. تجزیه خوشه ای نمونه ها براساس محل جمع آوری، آن ها را به چهار گروه تقسیم کرد که بیشتر نمونه های جمع آوری شده از نواحی سردتر در یک گروه و نمونه های جمع آوری شده از نواحی گرمتر نیز در گروه دیگر قرار گرفتند. نمونه های استان خراسان به تنهایی یک گروه مجزا را تشکیل دادند. نمایش دو بعدی نمونه ها براساس دو عامل اول گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای را تایید کرد.

Lentil, Gentic diversity, Accession, Geographical distribution., عدس, تنوع ژنتیکی, پراکنش جغرافیایی