رجب چوکان
توفیق طاهرخانی
محمدرضا قنادها
منوچهر خدارحمی

شناسایی لاین های متحمل به خشکی در تولید ارقام هیبرید ذرت که در شرایط محدودیت آب بتوانند عملکرد قابل قبولی تولید کنند از اهمیت خاصی برخوردار است. به این منظور۲۰ لاین ذرت در سه شرایط آبیاری کامل، تنش درمرحله رویشی و تنش درمرحله زایشی در سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال ۱۳۸۴ در مزرعه موسسه تحقیقات، اصلاح و بذر و نهال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی با استفاده از شاخص های مختلف تحمل به خشکی نشان داد که بر اساس شاخص های SSI و TOLلاین K۳۶۵۱/۱ به عنوان متحمل ترین لاین در شرایط تنش درمرحله زایشی و لاین K۳۶۱۵/۱ به عنوان متحمل ترین لاین در شرایط تنش درمرحله رویشی شناخته شدند. این دو شاخص ژنوتیپ هایی با عملکرد پایین در شرایط عادی و عملکرد بالا در محیط تنش را تعیین می کنند. شاخص های MP، STI، GMP و HarM که مقادیر بالای آن ها نشان دهنده تحمل به تنش در ژنوتیپ های مورد بررسی است، لاین های K۳۶۱۵/۲ (به ترتیب با عملکرد ۷۷/۴، ۷/۲ و ۴۳/۲ تن در هکتار) و K۱۹/۱ (به ترتیب با عملکرد ۲۰/۴، ۸۳/۲ و ۵۱/۲ تن در هکتار) را به عنوان لاین های با عملکرد بالا در هر سه شرایط بهینه، تنش در مراحل رویشی و زایشی تعیین کردند. بابررسی همه شاخص ها و با توجه به اینکه بهترین لاین ها، لاین هایی با عملکرد بالا در شرایط بهینه و حداقل کاهش عملکرد در شرایط تنش است، می توان لاین های K۳۶۱۵/۲ ( به ترتیب با عملکرد ۷۷/۴ ، ۷۰/۲ و ۴۳/۲ تن در هکتار)، K۳۶۴۰/۶ (به ترتیب با عملکرد ۴۰/۴ ،۹۳/۲، ۲۰/۲ تن در هکتار) و K۱۹/۱ (به ترتیب با عملکرد ۲۰/۴، ۵۱/۲ و ۸۳/۲ تن در هکتار) را به عنوان مناسب ترین لاین ها به ترتیب در شرایط بهینه، تنش درمراحل رویشی و زایشی در تولید ارقام هیبرید متحمل به تنش خشکی معرفی کرد.

Maize, Drought stress, tolerance indices, inbred line, ذرت, تنش خشکی, شاخص های تحمل به تنش خشکی.