علی خوش نظر - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران،محیط زیست دانشگاه تهران
تورج نصر آبادی - استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران

رودخانه قزل اوزن از ارتفاعات چهل چشمه استان کردستان سرچشمه گرفته و پس از جذب رودخانه های متعدد از جمله زنجان رود،ابهرچای،قرانقو،آیدوغموش و هشترود در جنوب استان گیلان به رودخانه بزرگ شاهرود پیوسته و تشکیل رودخانه ای به نام سفید رود می دهد و در نهایت به دریای خزر می ریزد. این تحقیق به منظور بررسی شاخص کیفی آب NSF که بصورت خیلی بد،بد،متوسط،خوب و عالی گزارش می شود،در هشت ایستگاه در حوضه آبخیز قزل اوزن در استان آذربایجان شرقی در دو فصل کم آبی و پر آبی صورت گرفته است.به این منظور هفت پارامترpH،TS،فسفات،نیترات،BOD5،فیکال کلیفرم و کدورت با قواعد استاندارد متد اندازه گیری شده و با استفاده از نرم افزار محاسبه NSFشاخص مذکور با هفت پارامتر اندازه گیری شده است.نتایج این تحقیق نشان می دهد که در فصل کم آبی در ایستگاه دوم کیفیت آب رودخانه بد است،که به ویژه کدورت و BOD5علاوه بر سایر دلایل عامل آن است،در ایستگاه یک و سه در دو فصل کم آبی و پرآبی و در ایستگاه هشت در فصل کم آبی،کیفیت آب رودخانه خوب است که مجددا همین دو پارامتر اثرگذارترین بوده اند،بنابراین کنترل این دو پارامتر مخصوصا با کنترل ورود آب باران و فاضلاب به رودخانه بسیار مفید خواهد بود.در فصل پر آبی در ایستگاه هشت و در مابقی ایستگاه ها در هر دو فصل شاخص کیفی متوسط است.در هیچ فصلی و در هیچ ایستگاهی شاخص در حد خیلی بد و عالی قرار نمی گیرد.در اکثر ایستگاهها شاخص کیفی آب در فصل پر آبی بهتر از فصل کم آبی است و همچنین TSدر هر دو فصل نقش کاهنده کیفیت آب را دارد.بدین ترتیب مراقبت از رودخانه به منظور کاهش ورود آلودگی TSبه آن،خصوصا در هنگام بارندگی ضرورت می یابد.تاثیر کلیفرم مدفوعی بر کاهش کیفیت آب نیز نشان از آلودگی احتمالی رودخانه با پسابهای شهری است که نیازمند کنترل خواهد بود.

قزل اوزن،شاخص کیفی آب رودخانه،فصل پر آبی،فصل کم آبی،پسابهای شهری