پیمان حسیبی
فواد مرادی
مجید نبی پور

در این مطالعه به منظور بررسی تنش اکسیداتیو ناشی از تنش دمای پایین و سازوکار تحمل به این تنش در ژنوتیپ های برنج متحمل به سرمای IRCTN۳۳ و IRCTN۳۴ و ژنوتیپ برنج حساس به سرمای هویزه که در آزمایش قبلی مورد انتخاب قرار گرفته بودند، گیاهچه های چهارده روزه ژنوتیپ های برنج در فیتوترون به مدت چهارده روز در معرض دمای ۱۵/۱۳ ( به ترتیب روز-شب) به عنوان تیمار تنش و دمای ۲۹/۲۲ (روز – شب) به عنوان تیمار شاهد قرار گرفتند. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنش دمای پایین سبب افزایش معنی دار در آسکوربات (کل ، اکسید و احیاء) و آلفاتوکوفرول در ریشه و برگ شد. آسکوربات اکسید در ریشه ژنوتیپ متحمل به سرمای IRCTN۳۳ به طور معنی داری بیشتر از دیگر ژنوتیپ ها بود. پراکسید هیدروژن برگ در ژنوتیپ حساس هویزه افزایش معنی داری داشت و همبستگی منفی و معنی داری با مقدار کلروفیل نشان داد. افزایش معنی دار مقدار مالون دی آلدهاید (MDA) در برگ های ژنوتیپ هویزه نشان دهنده پراکسیداسیون شدید فسفولیپید های غشاء بود. کمترین مقدار H۲O۲ در برگ ژنوتیپ متحمل به سرمای IRCTN۳۴ مشاهده شد، در حالیکه آسکوربات اکسید در ریشه این ژنوتیپ بطور معنی داری کمتر از دیگر ژنوتیپ ها بود. در مجموع، ژنوتیپ هویزه ظرفیت حفاظتی آنتی اکسیدانی ضعیفی در میان ژنوتیپ های مورد مطالعه داشت، در حالیکه ژنوتیپ های متحمل از این نظر بسیار کارآمد بودند. بنابراین می توان آنها را به عنوان والد متحمل برای برنامه های به نژادی برنج پیشنهاد نمود.

α-tocopherol, Ascorbic acid, H۲O۲, Low temperature stress, Rice., آسکوربیک اسید, آلفاتوکوفرول, برنج, پراکسیدهیدروژن, تنش سرما, مالون دی آلدهاید.